Kanlısırt Muharebesi

6 Ağustos 1915 tarihinde başlayan Kanlısırt Muharebeleri’nde bölgenin savunmasını Kuzey Grup Komutanlığı üstlenmiştir. Kuzeyde Sazlıdere-Azmakdere arasındaki cephenin sağında 19’uncu Tümen ile 72’nci, 18’inci, 27’nci ve 57’nci Alaylar, solunda 16’ncı Tümen ile 125’inci, 47’nci, 48’inci ve 77’nci Alaylar yer almıştır. Ayrıca 19’uncu Tümen’in muharebe idare yeri Düztepe güneyi, 16’ncı Tümen’in muharebe idare yeri Adanabayırı olarak belirlenmiş ve 5’inci Tümen Kurucadere Köyü’nün kuzeyi ile güneybatısı arasında ihtiyata alınmıştır.

Arıburnu bölgesindeki muharebelerde Anzak Kolordusu görev almıştır. Buna göre General Birdwood komutasındaki Anzak Kolordusu, Kanlısırt Muharebeleri’nde şu şekilde konuşlanmıştır: Kuvvet çoğunluğunu Yükseksırt-Merkeztepe kesiminde toplayan general, Çatlakdere-Merkeztepe arasındaki bölgeye 2’nci Avustralya ve Yeni Zelanda Tümeni’ni, bu tümenin güneyine de 1’inci Avustralya Tümeni’ni yerleştirmiştir. Bölgeye takviye kuvveti olarak ise 13’üncü İngiliz Tümeni, 29’uncu İngiliz Tugayı ve 29’uncu Hint Piyade Tugayı gönderilmiştir. Bu takviye birlikleri 6 Ağustos’a kadar Arıburnu bölgesine büyük bir gizlilik içerisinde çıkarılmıştır. Anzak Kolordusu’nun aldığı düzenlemelere göre 1’inci Avustralya Tümeni’nin, Kuzey Grubu birliklerinin güney kesiminden kuzeye kuvvet yardımını önlemesi ve dikkatlerini güneye çekmesi için Kanlısırt’a 6 Ağustos akşamüzeri gösteri taarruzu yapması ve 2’nci Avustralya Tugayı’nın 6’ncı Taburu’nun da gece Kırmızısırt’a taarruz yapması emredilmiştir. Buna göre Kanlısırt taarruzu başarıya ulaşmış olursa, Kanlısırt ve Kırmızısırt arasındaki Türk mevziilerine taarruz yapılması ve ele geçirilmesi planlanmıştır. Plan gerçekleştiği takdirde bütün tümenlerin taarruza geçip Kabatepe’ye kadar uzanan kesime yayılmaları düşünülmüştür.

6 Ağustos’ta İngilizlerin elinde bulunan Süngübayırı’nın doğusundaki mevziilerin geri alınması için 16’ncı Tümen’in 48’inci Alay’ı tarafından karşı taarruz düzenlenmiştir. Saat 04.30’da başlayan taarruz sonucunda mevziiler Türk birlikleri tarafından geri alınsa da, İngilizlerin yoğun topçu ve piyade ateşleri nedeniyle mevzii barınılamayacak hale gelmiş ve boşaltılmıştır. İngilizler saat 15.00’de kara ve gemi toplarıyla şiddetli bir bombardımana başlamış ve ateşlerini Kanlısırt’a yöneltmiştir. Bombardımanın 16’ncı Tümen cephesine yapılacak ciddi bir harekat hazırlığı olduğunu düşünen Kuzey Grubu Komutanı, 16’ncı Tümen’i 5’inci Tümen’in 13’üncü Alayı ile takviye etmiştir. Saat 17.30’da ise 1’inci Avustralya Tugayı dört dalga halinde taarruza başlamıştır. İngilizlerin bu taarruzu 47’nci Alay’ın mevziilerine yapılmış, Türk birliklerinin tam zamanında ve etkili ateşleri sonucunda geriler gibi olmuştur. Fakat takviye alan birlikler tekrar ileri atılmış ve Kanlısırt’ın tepeler hattını ele geçirmiştir.

Kanlısırt, Kuzey Grubu için önemli bir bölgeyi teşkil etmiştir. Çünkü sol kanadın en önemli dayanak noktasını oluşturmuştur. İngilizlerin buradan ilerleyip Karayörük deresine egemen olması, Kuzey Grubu’nun yarılma tehlikesine girmesine ve Kanlısırt’tan Süngübayırı’na uzanan sol kanatın geri çekilmesine yol açabilirdi. Bu sebeple bölgede önlemler alınmaya başlanmış, İngilizlerin yoğun topçu ve piyade ateşlerine rağmen karşı taarruz planlanmıştır. Bunun için 13’üncü Alay’ın 3’üncü Tabur’u cepheye gönderilmiş ve takviye edilmiştir. Kanlısırt’a ilerleme emri alan 13’üncü Alay’ın diğer iki taburu ise 57’nci Alay’ın 1’inci Tabur’u ile takviye edilmiştir. Bu birlikler 16’ncı Tümen Komutanı Albay Rüştü ve 13’üncü Alay Komutanı’nın yönetimine verilmiş ve saat 19.00’da taarruza geçmiştir. Diğer taraftan 15’inci Alay’a da yürüyüşünü çabuklaştırarak Kanlısırt’a hareket etmesi emri verilmiş, 9’uncu Tümen Komutanı Albay Kannengiesser’e de 25’inci, 64’üncü Alayları ve getirebildiği topçusu ile Kanlısırt’a hareket etmesi emri verilmiştir. Ayrıca 5’inci Ordu’dan takviye birlik isteğinde bulunulmuş ve 4’üncü Tümen’in iki alayı takviye olarak gönderilmiştir. Kanlısırt’ı kesinlikle ele geçirmek isteyen Kuzey Grubu Komutanlığı, 19’uncu Tümen’e İngilizlerin dikkatini kendi üzerine çekmesi için Merkeztepe doğrultusunda taarruza başlaması ve burayı ele geçirmesini emretmiştir. Bunun üzerine tümen komutanın da katıldığı taarruz saat 23.00’de başlamış ve sabaha kadar sürmüştür. Fakat bu taarruz sonuçsuz kalmış, İngilizler mevziilerden atılamamıştır. Buradaki başarısızlığın nedeni Türk tarafındaki el bombası yetersizliği olarak görülmüştür. Buna karşın İngiliz birlikleri ise oldukça fazla el bombası kullanmıştır.

KAYNAKÇA

T.C. Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi Çanakkale Cephesi, 1-2-3. Ciltlerin Özetlenmiş Hali, Ankara, 1997.