Türk Tarih Kurumu Arşivi

Türk Tarih Kurumu, Nisan 1931
yılında bizzat Atatürk’ün talimatıyla kurulmuştur ve bu tarih aynı zamanda Türk
Tarih Kurumu Kütüphanesi’nin de kuruluş tarihi olmuştur. Kütüphane; Türk
tarihi, Türkiye tarihi ve bunlarla ilgili konularda zengin ve değerli bilgi
kaynaklarına sahip olan tek ihtisas kütüphanesi olma özelliğine sahiptir.

Atatürk, özellikle Avrupa
devletlerinin ders kitaplarında yer alan Türkler hakkındaki olumsuz iddialara
ve “barbar” deyimi kullanılarak bir istilacı kavim şeklinde gösterilmelerine
karşılık, bunun böyle olmadığının, cihan tarihinde en eski çağlardan beri hakiki
yerinin ne olduğunun ve medeniyete ne gibi hizmetlerinin bulunduğunun
araştırılması gerektiğine inanmıştır. Bu amaçla 28 Nisan 1930 tarihinde,
Atatürk’ün de bizzat katıldığı Türk Ocakları’nın VI. Kurultayı’nın son
oturumunda ve önerisiyle, Afet İnan tarafından 40 imzalı bir önerge sunulmuş ve
“Türk tarih ve medeniyetini ilmî surette tetkik etmek için hususî ve daimî bir
heyetin teşkiline karar verilmesini ve bu heyetin azasını seçmek salahiyetinin
Merkez heyetine bırakılmasını teklif ederiz” denilmiştir. Böylece 16 üyeden
oluşan “Türk Tarihi Tetkik Heyeti” kurulmuştur. 29 Mart 1931 tarihinde Türk
Ocakları’nın kapanmasıyla 15 Nisan 1931’de “Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti”
adı ile yeniden teşkilatlanmış ve 1930’daki ilkeler temel alınarak
faaliyetlerine devam etmiştir. Kurumun adı 1935 yılında “Türk Tarihi Araştırma
Kurumu” olarak değiştirilmiş, daha sonra ise “Türk Tarih Kurumu” na
çevrilmiştir. Kuruluşundan başlayarak çalışmalarını eski Türk Ocağı Halkevleri
binasında sürdüren Kurum, 1940 yılı sonlarında Dil ve Tarih-Coğrafya
Fakültesi’nde ayrılan bir bölüme geçmiştir. Ancak her gün zenginleşen
kütüphanesi, çalışmaları ve gelişen basımevi dolayısıyla bu yer yetersiz
kalmış, 12 Kasım 1967 günü, projesi Sayın Turgut Cansever tarafından çizilen
bugünkü modern binasına taşınmıştır. Bu bina 1980 yılında “Uluslararası Ağahan
Mimarî Ödülü”nü almıştır.

Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi’nde, yaklaşık 250.000
cilt kitap bulunmaktadır ve bunlar değişim, satın alma yoluyla sağlanmıştır.
Ayrıca yurtdışında 220, yurtiçinde 60 kurum ve kuruluş ile değişim yapılmaya
devam edilmiştir. Osmanlıca, Arapça ve Farsça kaynak eserler başta olmak üzere,
Batı dillerindeki eserlerden telif bakımından yasal süresi dolmuş nadir eserler
dijitalleştirilmiştir ve çevrimiçi kataloğundaki detaylı arama kısmından
eserlerin metinlerine ulaşım imkânı Nadir eserlerin ve el yazması eserlerin
7500’ü dijitalleştirilmiştir ve katalog tarama bölümünden araştırmacıların
hizmetine sunulmuştur. Ayrıca görme engelli akademisyenlerin kütüphaneden
faydalanması için çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Kütüphanenin içerisinde; kitaplar,
süreli yayınlar (dergi, gazete), haritalar, el yazması eserler, basılmamış
telif ve çeviri eserler, fotokopiler, mikrofilm, mikrofiş, CD-ROM, video kaset
mevcuttur.

Türk Tarih Kurumu Arşivi’nde ise gerek bağış gerekse
satın alma yoluyla birçok arşiv malzemesini bünyesinde toplamıştır. Aynı
zamanda tarih, arkeoloji ve antropoloji
alanlarında oldukça zengin bir kaynak içeriğine sahip olan arşivde, 20 bin
kadar nadir eser, 1800 kadar da farklı dillerde yazma eser de yer almıştır.
Arşiv, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerini ve Türkiye Cumhuriyeti
dönemini kapsamasıyla beraber, belgelerin büyük bölümü Osmanlı Türkçesi ile
kaleme alınmıştır. Yeni Türk harfleriyle kaleme alınanların yanında İngilizce,
Fransızca, Almanca belgeler de yer almıştır. Arşivde; Atatürk fotoğraf
koleksiyonu, fotoğraf ve belge koleksiyonu, İzmir’in Kurtuluşu, Ayasofya
Sergisi, Atatürk Fotoğrafları Sergisi’nin yanı sıra, Kıbrıs’ta Hala Sultan
Sergisi ve 100. Yılında Kudüs Sergisi düzenlenerek sergi katalogları basılmış, Enver
Paşa ve Fahir İz Arşivinin analitik tasnifi tamamlanmıştır.

Araştırmacıların
Yararlanma Durumu

Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi’nin okuyucu
salonu 9.00 – 17.30 saatleri arasında hizmet verirken, depodan kitap çıkartma
işlemi 9.00-12.00 ve 13.30 – 16.30 saatleri arasında hizmete açılmıştır.
Kütüphaneden üniversite öğretim üye ve görevlileri, yüksek lisans ve doktora
düzeyinde çalışma yapan araştırmacılar, resmi ve özel kuruluşlarda görevli
araştırmacılar ve kişisel araştırmacıların yararlanmasına izin verilmiştir.
Ayrıca üniversite son sınıf öğrencilerinin de kütüphaneden yararlanması
sağlanmıştır ancak bunun için seminer veya tez çalışmalarını yürüten danışman
öğretim üyesinden, öğrencinin adına düzenlenmiş, çalışma konusunu bildiren bir
yazının getirilmesi şartı konmuştur. Diğer yandan kütüphanede ödünç verme
işlemi yapılamazken, el yazması eserler, telif ve çeviri eserler, nadir basma
eserler, yıpranması söz konusu eserler, ansiklopediler, haritalar ve
gazetelerin de fotokopileri de verilemiyor.

Türk Tarih Kurumu Arşivi ise, hafta içi 9.00-12:00
– 13:30-17.30 saatleri arasında hizmete açılmıştır. Arşivden Türk ve yabancı
bilim adamları, araştırmacılar, resmi ve özel kuruluşların yararlanmasına izin
verilmiştir. Arşivde araştırma yapmak için önceden randevu alınması şartı
konulmuştur. Araştırma
ve inceleme yapmak isteyen araştırmacılar, açık kimlik bilgilerini,
adreslerini, araştırmanın amacını ve konusunu belirten bir dilekçe ile (Yüksek
lisans ve doktora düzeyindeki araştırmacılar, akademik çalışma yaptıkları
kurumlardan alacakları çalışma konularını belirten yazıyı, yabancı uyruklular
pasaport ve kimlik örneklerini de ekleyerek) Türk Tarih Kurumu Başkanlığına,
bizzat ya da posta ile müracaat yoluyla yapmaları sağlanmıştır. Ayrıca bu
müracaatların, yurt dışındaki Türkiye Cumhuriyeti büyükelçiliklerinde veya
başkonsolosluklarında da yapılabilme imkânı sağlanmıştır. Yapılan müracaatların
Dışişleri Bakanlığı vasıtasıyla Türk Tarih Kurumu’na gönderilmesi
gerekmektedir. Resmi ve özel kuruluşlardan araştırma yapmak üzere gelen
personelin kurumlarından konuyu belirten onaylı bir yazı getirmeleri
zorunluluğu vardır.

http://kutuphane.ttk.gov.tr/

İLETİŞİM

Telefon: (0312) 310 23 68

Adres: Kızılay Sokağı, No.: 1,
06100    Sıhhiye, Ankara/TÜRKİYE

[email protected]