Çanakkale Harbi Çanakkale Muharebelerine dair…
Yayına Hazırlayan: Göktuğ KÜÇÜKÇOBAN
İngilizce “The Army, Navy and Air Force Gazette” mecmuasında, 1915 Çanakkale seferinden alınan dersler hakkında uzunca bir tetkik çıkmıştır. İngiliz mecmuası, bu yazısında şunları yazmıştır:
“O vakit ki sistemi bugünkü ile mukayese edebiliriz. Kitchener ve Churchill, erkân-ı harbiye-ı umumiye reisleri gibi hareket ediyorlardı. Generallere ve amirallere doğrudan doğruya emirler veriyorlardı. Bu iki zat, ekseriya beraberce istişarelerde bulunurlar ve harekât planlarının mesuliyetini ve tatbikini müştereken deruhte ederlerdi. Ruslar, Kitchener’dan Türklere karşı bir nümayiş yapmasını istediler. Fakat o kendi emrine kâfi asker olmadığı için Churchill’e ne yapabileceğini sordu. Bahriye nazırı da Çanakkale teşebbüsünü tahakkuk ettirmek için memnuniyetle bu fırsattan istifade etti ve Boğaz’ı yalnız donanma ile zorlamak hususunda Amiral Carden’in muvafakatını aldı.
Kitchener’in kendi işi başından aşmıştı. Yalnız orduya dokunulmamak şartıyla bahriyenin her teşebbüsüne muvafakate hazırdı. Fakat harekât başladıktan sonra daha kuvvetli bir şahsiye olan Churchill’in tesiri altında kaldı ve kolayca sürüklendi. Churchill, kendi maksadına yarayacak her şeyi kendisine çekti. Her ikisinin daha yüksek bir irade altında bulunmalarına ihtiyaç vardı. İşte bu yoktu. Bundan ibret almalıyız. Yüksek siyasî makamdan çıkacak asker gönderme planlarının hazırlanması ve tetkiki için müşterek bir “Müdafaa Nezareti” ne ihtiyacımız vardır.”
İsmi geçen İngiliz mecmuasını, 1915 Çanakkale teşebbüsü dolayısıyla meşgul eden müşterek müdafaa makamı meselesi senelerden beri İngiliz parlamentosunu ve matbuatını uğraştırmakta idi. Bu maksatla evvela harp sonunda “İmperial Defence Committee” namıyla bir imparatorluk müdafaa komitesi vücuda getirildi. Komiteye başvekil riyaset ederdi. Fakat işlerinin çokluğundan, kabine reisi müdafaa işleriyle lüzumu kadar meşgul olamıyordu. Kendisine yardım etmek ve harbiye, bahriye ve hava nezaretlerinin mesaisini birbirine uydurmak ve imparatorluk müdafaa komitesine, başvekil namına riyaset etmek vazifesiyle 1936 senesi martından beri, İngiliz kabinesinde “Minister Of The Coordination Of Defence” yani “Müdafaa İşleri Telif Nazırı” unvanıyla yeni bir nazırlık ihdas olunmuştur.
Kabinede
yeni bir müdafaa nazırlığı ihdası, memleketin müdafaası hususunda başvekilin
umumî ve harbiye, bahriye ve hava nazırlarının kendi sahalarındaki işlerden
dolayı hususî mesuliyetlerini azaltmamaktadır. [1]
[1] Yeni Asır Gazetesi, 26 Haziran 1936, s.6.
