Kanlıdere Şehitliği İhya Ediliyor

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı ile Balıkesir Büyükşehir Belediye arasında yapılan işbirliği protokolü kapsamında Kanlıdere Şehitliği ihya edilecektir. Çanakkale Kara Muharebeleri’nde büyük mücadeleler verilen tarihi alanın ihya edilmesine yönelik işbirliği protokolü, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı Sayın İsmail KAŞDEMİR ve Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Sayın Yasin SAĞAY tarafından imzalandı.

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı Sayın İsmail Kaşdemir imzalanan işbirliği protokolü sonrasında Kanlıdere Şehitliği’nin önemini şu sözlerle ifade etti:

“Burada her ilin, ilçenin, ailenin bir ferdi, parçası var. Çanakkale dendiği zaman, herkesin birleştiği yer anlamına gelir. Balıkesirliler de bunu yaptı, herkes birleşti. Balıkesir birleşti ve geldi; böyle güzel bir iş ortaya çıktı. Hala Çanakkale’de daha önce bilinmeyen şehitlikleri gerek haritadan gerek askeri kaynaklardan tespit ediyoruz. Hala bastığımız yerin altından bir şehit kabri, şehitlik çıkma ihtimali var. İşte Kanlıdere Şehitliği de onlardan biri. Adı üstünde Kanlıdere Şehitliği. O Çanakkale hengamesinde en yoğun çarpışmanın yaşandığı, tabiri caiz ise gırtlak gırtlağa, göğüs göğse çarpışmaların yaşandığı, kan gövdeyi götürdüğü muharebe alanlarından bir tanesi bu mekan. Balıkesir şehitlerinin de en fazla oldu yer. Böyle bir yer tespit ettik. Bir hilal uğruna toprağa düşen civanmertlerin, toprağa düştükleri hilalin gölgesinde gölgelenmeleri, ziyarete gelenlerin bir Fatiha okumaları ve saygı duruşunda bulunmaları için bu şehitliği ihya edeceğiz. Gelenlerin, bu toprakların nasıl vatan yapıldığını, nasıl Cumhuriyet’e kavuştuğumuzu düşünmeleri için şehitliğin doğallığına en az müdahaleyle, orijinalliğini bozmadan projemizi hayata geçireceğiz.” 

Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanvekili Yasan Sağay ise, “Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclis üyeleri olarak, Belediye Başkanımız Yücel Yılmaz başkanlığında bu kararı 5-6 ay önce aldık. Kanlıdere Şehitliği’nin ihyası protokolünü imzalamak için tüm Kuvayı Milliye şehri olarak bu işe baş koyduk” dedi.

Yapılan konuşmanın ardından Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı Sayın İsmail Kaşdemir, Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Sayın Yasin Sağay ve heyet ekibi Çanakkale Destanı Tanım Merkezi’ni gezmiştir. Ardından şehitler için dua edilip Şehitler Abidesi’ndeki sembolik mezarlara karanfil bırakarak Şehitler Abidesi önünde hatıra fotoğrafı çekilmiştir.

DHA-Genel Türkiye- Cemhan ŞEN-Nedim BAYHAN

Kanlıdere’de Yaşanan Çetin Mücadeleler

Çanakkale Kara Muharebeleri’nin başlamasıyla birlikte Kanlıdere mevkiinde şiddetli çatışmalar yaşanmıştır. Kanlıdere’de sıcak temasın yaşandığı ilk tarih, 25 Nisan 1915 tarihinde gerçekleşen amfibi harekât sonrasında ele geçirilen bölgeleri daha ileriye taşımak isteyen düşman kuvvetlerinin, 27 Nisan gecesi Kanlıdere – Kirte Deresi’ni aşarak Alçıtepe’yi ele geçirmeye çalıştığı taarruzdur. 27 Nisan günün öncesinde ise 26. Alay’ın 3. Taburu’ndan tertiplenen muharebe grupları Kirte Deresi, Kanlıdere koridorlarının kapatılması konusunda gerekli tertibatı almıştır. Böylelikle Kanlıdere’deki ilk temas 27/28 Nisan günü gerçekleştirilmiştir.

Milli Savunma Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu Çanakkale Cephesi Şehit listesi incelendiğinde Kanlıdere şehit olan askerlerin birçoğu 12. Tümen’e bağlı 22. Alay’a ait olduğu görülmektedir. Bununla birlikte yine 12. Tümen’e bağlı 34. ve 36. Alay; 9. Tümen’e bağlı 25 ve 26. Alay; 7. Tümen’e bağlı 20. Alay; 13. Tümen’e bağlı 4. Alay’a mensup askerlerin Kanlıdere mevkiinde şehit olan askerlerin fazla olduğu tespit edilmiştir. Kanlıdere’de Balıkesir, Manisa, Denizli, Yozgat, Uşak, Trabzon gibi burada yazarak bitiremeyeceğimiz, yurdun her kesimine mensup Mehmetçiğimiz şehit düşmüştür.

Bahsedilen alayların Çanakkale Muharebeleri’nde aldığı görevlere bakıldığında, Üçüncü Kirte ve İkinci Kerevizdere Muharebeleri ile karşılaşılmaktadır. Bu sebeple III. Kirte ve II. Kerevizdere Muharebeleri’ni incelemek daha doğru olacaktır.

4 Haziran 1915 tarihinde İngiliz ve Fransız askerleri tarafından, 12. Tümen’in bulunduğu bölgeye doğru bir taarruz gerçekleştirilmiştir. İlk etapta belirli bir ilerleme kaydedildikten sonra Türk mevziilerinden açılan ateş karşısında ilerleyiş durdurulmuştur. Saatler ilerledikçe Türk askerinin özellikle Fransız askerine karşı olan baskısı giderek artmış ve 12. Tümen Komutanı Selahattin Adil, ihtiyatta bulunan 22. Alayını Kirte yoluyla Kanlıdere arasından karşı taarruza yöneltmiştir. 22. Alay tarafından gerçekleştirilen taarruz sonucunda birçok siper ele geçirilmiştir. Ele geçirilen siperler karşı taarruzlar ile yine kaybedilmiş olsa da 2. İngiliz Deniz Tugayı büyük zayiatlar vermiştir. Hatta yaşanan ağır zayiatlar sonucunda Colling Wood Taburu lağvedilmiştir. Üç gün süren mücadeleler sonucunda İngiliz ve Fransız kuvvetleri hedefledikleri Alçıtepe’ye ulaşamamıştır. Ancak Türk kuvvetlerinin özellikle de 12. Tümen’e bağlı birliklerin zayiatı oldukça fazla olmuştur.

Kanlıdere’de şiddetli çatışmaların yaşandığı bir başka muharebe ise Kanlıdere Harekâtı olarak da adlandırılan İkinci Kerevizdere Muharebesi olmuştur. Müttefik kuvvetlerin yaptığı taarruz cephesi, Kanlıdere’nin kuzeybatı sırtlarından Yassıtepe’ye kadar uzanıyordu. Müttefiklerin amacı da Yassıtepe ile 97 Rakımlı Tepe’nin kuzeyi arasındaki Türk siperlerini ele geçirmeye çalışmaktı.

İngiliz ve Fransız birlikleri 12 Temmuz sabahının ilk saatlerinde Güney Grubu cephesinin sol kanadındaki 4. ve 7. Tümen’e karşı karadan, denizden ve havadan bombardıman etmeye başlamıştır. Müttefik kuvvetler 7. Tümen’e yönelik taarruzlar sonucunda bazı siperlere ele geçirmişse de 20. Alay’ın ikinci taburundan gönderilen takviye kıtalar ile siperler geri alınmıştır. Ancak muharebe sürekli karşı taarruz şeklinde ilerlediği için siperler gün içerisinde birçok kez el değiştirmiştir. Muharebenin ilk günü sonrasında Türk subayları vaziyetten memnun değildi.

Kanlıdere Harekâtı’nın ikinci günü yine İngiliz ve Fransızların yoğun ateşi ile başlamıştır. İlerleyen saatlerde sol kanatta bulunan 4. Tümen’in tüm cephesine ve orta hatta bulunan 7’nci Tümen’in sol kanadına yönelik bir taarruz gerçekleşmiş ancak Türk savunmasını kırmayı başaramamıştır. İki gün süren muharebe en yoğun çatışmalar 4. Tümen’in savunma bölgesinde yaşanmıştır. İngiliz, Kerevizdere’ye hâkim birkaç hat ele geçirmiş olsa da genel anlamda istediklerine ulaşamamışlardır.

Kanlıdere, kara muharebelerinin başladığı tarihten taarruzların hafiflediği sonbahar ayına kadar birçok çarpışmaya şahitlik etmiştir. Öyle ki Müttefik kuvvetlerin Ağustos ayında güney cephesine yönelik gerçekleştirdiği taarruzlarda da şiddetli çatışmalar yaşanmıştır. Bölge, muharebeler boyuncu her iki tarafın askerlerine mezar olmuş, çok fazla kan dökülmüştür. Bugüne geldiğimizde ise Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı ile Balıkesir Büyükşehir Belediye arasında imzalanan işbirliği protokolü ile vatan toprağını savunmak için farklı farklı yerlerden gelen ve bu kutsal mekânda şehit düşen Türk askerinin anısı her daim yaşayacaktır.

KAYNAKÇA

Aspinall Oglander, Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekâtı, I. Cilt, Arma Yayınları, İstanbul, 2005

Aspinall Oglander, Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekâtı, II. Cilt, Arma Yayınları, İstanbul, 2005

Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Savaşında Çanakkale Cephesi, V. Cilt II. Kitap, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2012.

Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Savaşında Çanakkale Cephesi, V. Cilt III. Kitap, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2012.

İsmet GÖRGÜLÜ, On Yıllık Harbin Kadrosu, TTK Yayınları, Ankara, 1993.