Çanakkale Aynalı Çarşı

Yayına Hazırlayan: Onur KUŞKU

            Osmanlı Devleti’nin yüzlerce yıllık ticaret sisteminin bir parçası ve temsilcisi olan Aynalı Çarşı, Çanakkale şehir merkezinin yerli ve yabancı en çok turist çeken yapılarından birisidir. Türkülere konu olan yapı günümüzde de iş merkezi olarak kullanılmaya devam etmektedir. Konumu itibariyle Kemal Paşa Mahallesi’nin merkezi Çarşı Caddesi’nde yer almaktadır.

            Yapının inşa özelliklerine bakıldığında ilk dikkat çekenin dikdörtgen yapılı, ince ve uzun tasarlanmış olmasıdır. Çarşıya bakan ana kapı kesme taşlardan inşa edilmiştir. Ayrıca yuvarlak kemerli orijinal kapısı günümüze dek varlığını korumayı başarmıştır. Girişte üçgen alınlık dikkat çeken bir başka ayrıntıdır. Kapının tamamlayıcısı ise yapının kitabesidir. Kitabesi iki dilli olarak Osmanlı Türkçesi ve İbranice hazırlanmıştır. Kitabeye göre yapı II. Abdülhamid dönemine aittir. Yapı, padişah izniyle 1890 yılında şehirde yaşayan dönemin zengin tüccarı Musevi tebaadan İlya Halyo tarafından yaptırılmıştır. Ancak, 17. Yüzyılın ünlü seyyahı Evliya Çelebi’nin eseri Seyahatname; çarşı hakkında bilgi vermektedir. Bu durum aynı yerde 1890 yılından önce de bir çarşının olabileceği ihtimalini taşırken; Musevi tüccar İlya Haylo’nun geniş çaplı restorasyon yapmış olabileceği bilgisini de günümüze ulaştırmıştır.

            Osmanlı Devleti’nin Cihan Harbi’ne girişi, sosyal yaşamın en önemli parçası olan ticaret hayatını da etkileyecektir. Muharebeler sırasında kent ateş altında kalmış, birçok yapı yıkılmış ve harap hale gelmiştir. Bu noktada dönemin ateşli silahlarının yıpratıcı ve yok edici gücü Aynalı Çarşı’ya da tarihinde bilinen en büyük yıkıma sebebiyet verecektir. İtilaf Devletleri donanmasının açmış olduğu top atışları çarşıya isabet edecek ve büyük bir yangın çıkaracaktır. Ana kapısı hariç tamamı büyük yıkıma uğrayan çarşının muharebelerden sonra yaşayacağı akıbet ise bir ahır olmasıdır. 1918-1921 yılları arasında İngiliz işgali altında kalan Çanakkale’nin bu en önemli merkezi binek hayvanlarına ev sahipliği yapacak ve yapılış amacı dışında ilk kez kullanılacaktır. Ayrıca tarihsel süreç içerisinde çarşı içindeki iş yerlerinde satılan at koşum takımlarının çarşıya ismini verdiği de söylenmektedir. Türk Kurtuluş Savaşı sonrası ise işgalden kurtulan bölgenin bu tarihi yapısı uzun süre âtıl halde kalmaya devam edecek; yapıya dayalı biçimde inşa edilen komşu binalar ise durumunu daha da tahrip edecektir. Günümüzdeki halini ise 2004 yılındaki restorasyon çalışması sonucu almıştır. Prof. Dr. Ümit Serdaroğlu tarafından projelendirilen çarşı tamamlandıktan sonra iş hanı kullanımına uygun hale gelmiş; yerli ve yabancı turistlerin alışveriş yapabilecekleri önemli merkezlerden birisi olmuştur.

            Aynalı Çarşı, Anadolu’da hiç kuşku yok ki türküler sayesinde tanınmış ve popülerliğini arttırmıştır. Çanakkale’ye hiç gelmeyen Anadolu insanın bile aşina olduğu ve söyleyemese bile mırıldanabildiği “Çanakkale İçinde Aynalı Çarşı” türküsünün sözlerine aşağıdan ulaşabilirsiniz.

ÇANAKKALE TÜRKÜSÜ

Çanakkale içinde Aynalı Çarşı

Ana ben gidiyom düşmana karşı.

Of gençliğim eyvah.

Çanakkale içinde vurdular beni

Ölmeden mezara koydular beni

Of gençliğim eyvah

Çanakkale içinde bir uzun selvi,

Kimimiz nişanlı kimimiz evli.

Of gençliğim eyvah.

Çanakkale üstünü duman bürüdü,

On üçüncü fırka harbe yürüdü.

Of gençliğim eyvah.

Çanakkale içinde bir dolu testi,

Analar babalar umudu kesti.

Of gençliğim eyvah.

Ayrıca Kontrol Et

Alexandria Troas

Yayına Hazırlayan: Yıldız MADEN Alexandria Troas, III. Aleksandros (Büyük İskender)’un generallerinden Antigonos Monophthalmus tarafından Antigoneia …

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.