1 Mayıs 1915 Tarihli 15. Alay Muharebe Tutanakları

18 Nisan 331 [1 Mayıs 1915] Gününe Â‛id Muhârebe Takrîridir.

Bugün kable’z-zevâl sâ‛at 5’te Arıburunu’ndaki kuvvâ-yı mütehaşşid merkez ve sol cenâhıyla ta‛arruz edeceği ve sağ cenâhın işgâl muhârebesi yapacağı ve ta‛arruzun sâ‛at 5’te atılacak topçu ateşiyle bed’ edeceği ve bu anda da fırka kumandanlığı nezdinde bulunmaklığım emr edilmişti. Vakit-i mu‛ayyende orada bulundum ta‛arruz bed’ etti alayımı verilen emir mûcibince sağ cenâh ihtiyâtı olmak üzere 165 Râkımlı Tepe’nin şarkındaki dereye vaz‛ ettim. Bi’l-âhare Yüzyirmibeşinci Alay’ın hatt-ı harbe sevki hasebiyle alayım Göktepe’nin hemen şimâlindeki derede merkez ihtiyâtı olmak üzere ahz-ı mevki‛ etmiştir. Burada iken sâ‛at 11 evvelde bervech-i âtî emirler aldım.

Fırka Emri

18/2/331 [1 Mayıs 1915]

Sâ‛at 10.30 Evvel [10.30]

1– ….

2– Yüz Yirmi Beşinci Alay bir taburuyla mitralyöz bölüğü alay kumandanı Abdürrezzak Bey’in emri altında bulunacak ve On Dördüncü Alay’ın ihtiyâtını teşkîl edecek diğer taburu On Dördüncü Alay’ın solunda Yirmi Yedinci Alay’a yanaşacaktır. On Dördüncü Alay ihtiyâtlarını isti‛mâl ederek ta‛arruzunu teşdîd etmiştir. On Beşinci Alay ileriye Yüz Yirmi Beşinci Alay’ın bulunduğu mahalle ve yeni gelen On Üçüncü Alay’ın şimdiki bulunduğu topçu mevzi‛î civarına gelecektir.

İşbu emir üzerine Üçüncü Tabur önde olmak üzere Keklikdere vâdîsince hatt-ı harbe yaklaşmaya başladık. O esnâda sâ‛at 11.10 evvelde yazılmış olan fırka emriyle makineli tüfenk takımı sol cenâh kumandanı Kâ’im-makâm Şefîk Bey’in emrine gönderilmiştir. Kabatepe’nin cenûbunda bulunan bir düşman zırhlısı gerek Keklikdere vâdîsini ve gerek Çataldere vâdîlerini ateş altına almakta olduğundan boyun noktalarında bölükler manga manga koşarak sıçratılmış ve bir zâyi‛âta meydan verilmeksizin Çataldere vâdîsine inilmiştir. Burada Yirmi Yedinci Alay’a mensûb bir taburla kıta‛ât-ı sâ’ire ağırlıkları bulunmakta düşmana kesîf bir vaz‛îyet arz etmekte idiler. Bunun için taburları Kanlı Sırt’ın şarkındaki vâdîye çekerek münâsib vechle yerleştirdim. Sâ‛at 1.30 sonrada [13.30] bervech-i âtî raporu takdîm ettim.

On Dokuzuncu Fırka Kumandanlığı’na

18/2/331 [1 Mayıs 1915]

 Sâ‛at 1.30 Sonra [13.30]

Alayım iki taburuyla emr-i kumandanileri üzere Yüz Yirmi Beşinci Alay’ın yerinde (Yeşil boyun noktasının 100 metre kadar cenûbunda) bulunmaktadır. Bizden 300 metre kadar uzakta büyük vâdîde Yirmi Yedinci Alay’a mensûb bir tabur bulunmaktadır.

Bu rapordaki Yirmi Yedinci Alay’ın taburunu yazmaktan maksat birinci hatt kıta‛âtının ihtiyâtlarını elan isti‛mâl etmediklerini arz etmekti. Arâzîye adem-i vukûfum hasebiyle On Dördüncü Alay’la Yüz Yirmi Beşinci Alay’ın nerelerde bulunduğunu anlamak için postalar çıkartmış ve kendim de bizzât civarda taharrîye teşebbüs etmiştim. Çünkü bulunduğum mevki‛ Kanlısırt imiş orada 125. Alay’dan perâkende efrâd tesâdüf ettim. Alay kumandanının da bu civarda olduğunu zannediyordum. Sordum bir nefer delâletiyle Şehîdler Tepesi civarında bulunan (        ) Alay Kumandanı Münir Bey’in yanına götürüldüm. Mûmâileyh ile görüştük. Kendisinden Yüz Yirmi Beşinci Alay kumandanının mevki‛ne dâir ma‛lûmât alamadım döndüm. Kanlısırt’a geldim tarassudâta devam ettim. Burada iken gelen bir haberde merkez mıntıkası bulunduğum mevki‛n biraz (100 metre) şimâlinde olduğu bildirildi hemen merkez mıntıkası me’mûr olan Ondördüncü Alay’a mu‛âvenet etmek üzere bir taburumu Kırmızısırt’ın şarkındaki yarıklara ve diğerini Cemal Deresi’nin kollarından birine sokarak kendim de Kırmızısırt’taki tabur kumandanının yanına gittim. Vaz‛îyete dâir ma‛lûmât istedim. Oradan da On Dördüncü Alay Kumandanı’nın bulunduğu sırta gidiyordum. Bu sırada sâ‛at 4.30 râddelerinde borazan nezdime koşarak geldi. Borazanların Beşinci Fırka süngü tak işâretle hücûm borusu çaldığını söyledi. Artık mûmâileyhi görmeye vakit kalmamış idi. Çünkü ta‛lîmnâmenin 343 üncü maddesine tevfîkan hücûm kararı gerideki kumandanlar 

verilmiş olduğu süngü tak borusundan anlaşıldı. Hemen ben de borazana tekrar ettirdim. Ve tabur kumandanlarını celb ederek birinci tabur sağda üçüncü tabur solda olmak üzere her ikisi yan yana; sağ cenâh boyun noktası sol cenâh Merkez Tepesi olmak üzere; cebhe gösterek hatt-ı harbe takarrüb etmelerine ve 343 mûcibince ve ileriye şitâbân olmalarına emir verdim. Taburlar buradan açıldılar. Birinci tabur derhâl düşmanın makineli tüfenk ateşlerine ma‛rûz kaldı. Buna rağmen ilerlediler fakat birinci hatt (14. Alay ve 125. Alay) kıta‛âtının ihtiyâtları kendi avcılarını ta‛kîb etmediklerinden kıta‛âtımız bunlara karıştı. Bununla beraber Birinci, Dördüncü, Dokuzuncu, On İkinci Bölükler birinci hatt kıta‛âtının önüne geçerek düşman siperine ta‛arruz ettiler. Diğer bölükler ikinci hatta ilerlediler. Bu vechle düşman siperine giren efrâd takvîye edilmediğinden geri çekildiklerini gördüm. Bu harekâta mâni‛ olmak için tabur kumandanlarına emir verdim. Fakat mezkûr bölükler kumandanları ve zâbitânı kısmen şehîd kısmen yaralı bulunduklarından ve kıta‛ât-ı sâ’ire ile karışmış olduklarından ta‛arruzu ileri götürmek kâbil olmadı. Karışmış bulunan efrâdı tanzîm ve yeniden kumandanlar ta‛yîni gibi husûsât için tabur kumandanları yanına gitmek üzere Merkez Tepesi’nin şarkındaki vâdîye indim. [Mezkûr derede muhtelif alaylara mensûb pek çok yaralı birikmiş ve alayın sıhhîye efrâdı bunları taşımaktan â‛ciz kalmıştı. Sıhhîye bölüğünün gönderilmesi için fırkaya rapor yazdım] Kırmızısırt’ın şimâlinde bulunduğum esnâda Kesik Dere’den munsabba doğru efrâdın gitmekte olduklarını görmüş ve bunların yaralı veya firârî olup olmadıklarının Çatal Dere’de bir müfreze ile mu‛âyene ettirilmesi için On Dördüncü Alay Kumandanlığı’na yazmış tedâbir-i manga ittihâzını kendisinden ricâ etmiştim. Mezkûr alay kumandanlığından sâ‛at 6.50 sonrada yazılmış bervech-i âtî tezkereyi aldım.

15. Alay Kumandanlığı’na

14. Alay Tarassud Mahallinden

1– Efrâdın firârlarına meydan vermemek için lâzım gelen tertîbât ahz edilmiş emri dinlemeyerek firâr etmek isteyenler kurşuna dizileceği husûsu bildirmişti.

2– Kıta‛âtın bu hâli ve ta‛arruz hal-i tevakkufta bulunduğu On Dokuzuncu Fırka Kumandanlığı’na yazılarak ne sûretle emir edileceği su’al edilmiştir. Alınacak cevaba intizât tabî‛îdir.

3– Bulunduğunuz sırtın şimâl-i şarkisindeki tarassud mahallindeyim. Mû’ahharen nerede bulunacağımı şimdilik tahmîn edemem.

14. Alay Kumandanı

Ali

Merkez Tepesi’nin şark yamacına geldiğim sırada bervech-i âtî emri telakkî ettim. Sâ‛at 7.20 idi.

15. Alay Kumandanlığı’na

18/2/331 [1 Mayıs 1915]

Sâ‛at 6.50 Sonra [18.50]

On Dördüncü Alay Kumandanı’nın emrine giriniz. Mezkûr alaya tahsîs olunan cebhede düşman mevzi‛ni birlikte beher hâl zabt ve işgâl ediniz.

On Dokuzuncu Fırka Kumandanı

Kâ’im-makâm M. Kemal

Bu emri aldıktan sonra düçâr-ı tevakkuf olan ta‛arruz hakkında müzâkerede bulunmak ve alacağım emre göre hareket etmek üzere On Dördüncü Alay Kumandanı nezdine gittim. Taburlar düşmana yakın olarak hâl-i tevakkufta kaldılar. Ta‛arruza iki tabur zâbitânından 5 şehîd 5 mecrûh ve efrâddan 308 şehîd ve 280 mecrûh nefer vukû‛ bulmuştur.

On Dördüncü Alay Kumandanı yanına 125. Alay Kumandanı da geldi. Müzâkere netîcesinde alaylara birer cebhe tahsîs ve ta‛yîn olunarak gece ta‛arruz olunmaya karar verildi. (Çünkü bu üç alayın taburları karışmış idi) Ve bu karar ba‛zı esbâbdan dolayı gece yarısından sonra icrâ edildi. Şöyle ki:

18-19/2/331 [1-2 Mayıs 1915] gecesi ve alayımı Merkez Tepesi’nde taburları yan yana olmak üzere açmış ve düşman siperlerine sevk ve tahrîk etmiştim. Sağ cenâhımda 125. Alay sol cenâhda 27. Alay var idi. Bölükler öğleden evvel sâ‛at 2.30’da düşmana pek yakın mesâfâta sokuldular. Düşmanın keşf kolları ateşe başladı. Verilen evâmir-i şedîdeye rağmen en önde bulunan takım bunlara ateşle mukâbele edince düşman makineli tüfenkleriyle derhâl ateş açtı. Ve şiddetli tüfenk ateşine başladı. Yanında bulunduğum üçüncü tabur efrâdı ilerleyemiyordu ve tabur zâbitânını bizzât tazyîk ederek ileri sevk ettim. Birinci hattın arkasında dolaşarak efrâdın düşmanın makineli tüfengi üzerine atılmaları ve tüfengi zabt etmeleri için emir verdim. Bu sırada sağ cenâhda bulunan birinci taburdan istenildiği bir zâbit yüksek sesle bağırdı. Ben de hemen sağ cenâha döndüm. Giderken sol kolumdan mecrûh oldum. Bulantım başladı. Fazla kalamadım. Alayımın harekâtını ta‛kîb edemedim. Sarîhamı sardırmak üzere Merkez Tepesi’nin şarkındaki vâdîye indim. Birinci tabur kumandanı tevkîl ettim. Bu gece ta‛arruzunda iki mecrûh zâbitle 152 şehîd ve 180 mecrûh nefer vukû‛ bulduğu bu vechle Merkez Tepesi alayımızın elinde kaldığı ma‛rûzdur.

15. Alay Kumandanı

Binbaşı İbrahim Şükrü