Çanakkale Harbi Çanakkale Muharebelerine dair…
Çanakkale cadde ve sokaklarına isimleri verilen Çanakkale Savaşı kahramanlarının her birinin özgeçmişini erişebildiğim bilgilerle sizlerle paylaşmaktayım. Kimileri hakkında çeşitli kaynaklarda detaylı bilgiler yer almaktayken kimleri ile ilgili ne yazık ki sınırlı bilgiler elde edebildim. Bundan sonra cadde ve sokaklarda ya da günlük hayatta, herhangi bir yerde adını duyduğumuzda hikayesine de hakim olduğumuz 1915 kahramanları olacak. Çanakkale Savaşı’nın değerli 17 kahramanının kısa yaşam öykülerinin yer aldığı köşe yazımın dördüncü ve son bölümü olan bu yazımı sizlere sunarken, bu seriye ek olarak Çanakkale’deki mahallelere isimleri verilmiş Çanakkale Savaşı kahramanları yazımın da geleceği haberini vermek isterim.
Bu yazıda Çanakkale cadde ve sokaklarına isimleri verilen Çanakkale Savaşı kahramanlarından Yarbay Tahsin Bey, Şemsettin Çamoğlu, Yüzbaşı Kemal, Üsteğmen Hasan Bey, Teğmen Mevsuf Bey ve Bigalı Mehmet Çavuş’un kısa özgeçmişlerinden bahsedilmektedir.
Yarbay Tahsin Bey (?-?) – Arap Tahsin Sokak
Hacı Paşa’nın damadı olan Yarbay Tahsin Bey Hamidiye Bataryalarının kumandanıdır. Arap Tahsin ismiyle tanınmaktadır.[1]
Sokağa bu isim 25.02.1974 tarihinde 33 numaralı kararla verilmiştir.[2]
Şemsettin ÇAMOĞLU (1885-1970) – Şemsettin Çamoğlu Sokak
1885 yılında Girit’te doğan Şemsettin Çamoğlu’nun babası Çanakkale Askeri Hastanesi Baştabibidir. Şemsettin Bey, 1905 yılında Topçu Asteğmen olarak Halıcıoğlu Harbiyesi’nden mezun olmuş ve 17 yıl subaylık yapmıştır. Çanakkale Savaşlarında Seddülbahir’deki ilk bombardımanda 10 arkadaşından 8’i şehit düşmüş, kendisi de yaralanmıştır. Deniz Harbine ait en önemli hatırasının Bovet ve İrezistible’ın batışını gözüyle görmek olmak olduğunu söyleyen Şemsettin Bey, I. Dünya Savaşı’ndan sonra fakültenin diş tababet kısmını bitirip 13 yıl boyunca çeşitli askeri hastanelerde diş tabipliği yapmıştır. 1935 yılında Gülhane Askeri Hastanesi’nden Yarbay rütbesindeyken ayrılmış ve Çanakkale’ye yerleşmiştir. 26 yıl serbest diş tabibi olarak çeşitli sosyal hizmetlerde bulunmuştur. 1937-1939 yıllarında Çanakkale Belediye Başkanlığı yapmıştır. 6 Mayıs 1970 yılında vefat etmiştir.[3]
Sokağa bu isim 25.02.1974 tarihinde 33 numaralı kararla verilmiştir.[4]
Yüzbaşı Kemal (?-?) – Yüzbaşı Kemal Sokak
Yüzbaşı Kemal Bey, Çanakkale Savaşları sırasında 2. Tümen’in Kurmay Başkanı’dır. 21 Haziran’da siperdeki birliklerin durumunu incelemeye gitmiş ve orada elinden yaralanmıştır. Yarasına aldırmadan görevine devam eden Yüzbaşı Kemal, öğleye doğru kasığından bir şarapnel parçasıyla ağır bir şekilde yaralanmıştır. Doktorlar ameliyata gerek olduğunu söylese de Yüzbaşı Kemal Bey karargâhına gitmek için direnince, karargâhına dönemsine izin verildi. Ağır yaralı olana Yüzbaşı Kemal Bey, karargahta yattığı sedyeden savaş adına önemli kararlar almak için yapılan tartışmalara katılmıştır. İlk hattaki siperlerin geri çekilmemesi, Kerevizdere mevzilerinin dayanacağını ısrarla tekrar etmiştir. Arkadaşları onu dinlemiş ve göğüs göğüse yapılan çarpışmaların ardından taarruz başarıyla geri püskürtülmüştür. Bu sırada Yüzbaşı Kemal Bey hastaneye sevk edilmiş, ancak oldukça geç kalındığı için yolda şehit düşmüş ve Kerevizdere Şehitliği’ne defnedilmiştir.[5]
Sokağa bu isim 25.02.1974 tarihinde 33 numaralı kararla verilmiştir.[6]
Üsteğmen Hasan Bey (?-1915) ve Teğmen Mevsuf Bey (?-1915) – Hasan Mevsuf Sokak
Çanakkale Savaşları sırasında Batarya Komutanı Üsteğmen Çanakkaleli Hasan Hulusi ve Gözetleme Subayı Teğmen Mevsuf, gemilerden atılan top mermileriyle şehit düşmüşlerdir. İsimleri hem sokağa hem de mezarlarının bulunduğu Çanakkale Dardanos mevkiinde yer alan şehitliğe verilmiştir.[7]
Sokağa bu ismin veriliş tarihi bilinmemektedir.
Bigalı Mehmet Çavuş (1878-1964) – Mehmet Çavuş Sokak
Bigalı Mehmet Çavuş, Çanakkale Savaşları’nda 27. Piyade Alayı 3. Tabur 10. Bölük eratlarından biri olarak Cesarettepe’de savaşmıştır. Savaş sırasında tüfeğinin mekanizmasının bozulması sonucu taşla düşmana saldırmış, başından yaralanarak Maydos’daki hastaneye götürülmüştür. Bigalı Mehmet Çavuşu ziyarete gelenler arasında Mustafa Kemal Atatürk’te yer almaktadır. Onun emriyle Bigalı Mehmet Çavuş madalyayla ödüllendirilmiştir. Cesarettepe’ye 1928 yılında dikilip 1934 yılında yeniden restore edilen 3.10 metre yüksekliğinde mermerden yapılan ilk Mehmetçik Anıtı’na Bigalı Mehmet Çavuş’un ismi verilmiştir.[8]
Sokağa bu ismin veriliş tarihi bilinmemektedir.
KAYNAKLAR
Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Çanakkale Cephesi Harekâtı, (Haziran 1915-25 Nisan 1915), (1993). V. Cilt, I. Kitap, Ankara: Genelkurmay Basımevi.
Çanakkale Yerel Tarih Grubu(2001). Çanakkale Sokak Adlarında Yaşayanlar, Çanakkale.
GÖRGÜLÜ, İsmet (1993). On
Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922, XVI. Dizi, Sa. 69, Ankara: Atatürk Kültür
Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları.
[1] Çanakkale Yerel Tarih Grubu, Çanakkale Sokak Adlarında Yaşayanlar, Çanakkale 2001, s. 40.
[2] Çanakkale Yerel Tarih Grubu, Çanakkale Sokak Adlarında Yaşayanlar, Çanakkale 2001, s. 40.
[3] Çanakkale Yerel Tarih Grubu, Çanakkale Sokak Adlarında Yaşayanlar, Çanakkale 2001, s. 162.
[4] Çanakkale Yerel Tarih Grubu, Çanakkale Sokak Adlarında Yaşayanlar, Çanakkale 2001, s. 162.
[5] Çanakkale Yerel Tarih Grubu, Çanakkale Sokak Adlarında Yaşayanlar, Çanakkale 2001, s. 180.
[6] Çanakkale Yerel Tarih Grubu, Çanakkale Sokak Adlarında Yaşayanlar, Çanakkale 2001, s. 180.
[7] İsmet Görgülü, On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922, XVI. Dizi, Sa. 69, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1993, s. 62-63. Ayrıca Çanakkale Yerel Tarih Grubu, Çanakkale Sokak Adlarında Yaşayanlar, Çanakkale 2001, s. 84.
[8] Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Çanakkale Cephesi Harekâtı, (Haziran 1915-25 Nisan 1915), V. Cilt, I. Kitap, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1993, s. 148. Ayrıca Çanakkale Yerel Tarih Grubu, Çanakkale Sokak Adlarında Yaşayanlar, Çanakkale 2001, s. 111.
