Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı ile Balıkesir Büyükşehir Belediyesi arasında imzalanan iş birliği protokolü kapsamında ihyası gerçekleştirilen Kanlıdere Şehitliği, törenle ziyarete açıldı.
Mimar Muharrem Hilmi Şenalp’in danışmanlığında Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı tarafından, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin katkılarıyla tören gerçekleştirildi. Şehitlik açılışına; Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Özgül Özkan Yavuz, Balıkesir Valisi Hasan Şıldak, AK Parti Balıkesir milletvekilleri Mutlu Aydemir, Mustafa Canbey ve Adil Çelik, Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanı Yücel Yılmaz, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir ile vatandaşlar katıldı.
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, Çanakkale Savaşları sırasında Kanlıdere öneminden bahsederek, şu sözleri ifade etti: “Şu an bulunduğumuz yerde 814 şehidimiz yatıyor. Bunların 80’i Balıkesir şehidi. Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile şehitlik ihya etmeye karar verdiğimizde en çok Balıkesirli şehidin olduğu yeri tespit ettik ve burayı ihya ettik. Bu topraklarda binlerce Mehmetçiğin hatırası var ve ayak izleri var. Bu topraklarda Seyit Onbaşı’nın ayak izleri var. Bu topraklarda Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ve silah arkadaşlarının ayak izleri var, hatıraları var. Çanakkale ruhunun doğduğu bu topraklara sahip çıkan bütün Balıkesir halkını gönülden tebrik ediyorum. Bu topraklara ne kadar hizmet etsek azdır. Yaptığımız bu çalışmalar onları unutmadığımızı, onları çok sevdiğimizi, Çanakkale ruhunu ebediyete kadar kuşaktan kuşağa aktaracağımızın bir nişanesidir.”
Konuşmaların ardından Kanlıdere Şehitliği ziyarete açıldı. Protokol üyeleri ve vatandaşlar şehit mezarlarına karanfil bıraktı. Kanlıdere bölgesinde şehit düşenlerin yakınlarına Kent Şükran Beratı verildi.
Kanlıdere Şehidi Mustafa Ali oğlu İsmail’in torunu İsmail Çelik’e Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanı Yücel Yılmaz, Şehit Ali’nin torunları İrfan Özkurt, Necati Özkurt, Ali Osman Özkurt ve Fatma Ozan’a Balıkesir Valisi Hasan Şıldak, Şehit Mehmet oğlu Hasan’ın torunu Mehmet Dal ve Abdullah Dal’a Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Özgül Özkan Yavuz, Kent Şükran Beratını takdim etti.
Haber Kaynağı: Demirören Haber Ajansı
Çanakkale Muharebeleri Sırasında Kanlıdere’de Neler Yaşanmıştı?
Çanakkale Kara Muharebeleri’nin başlamasıyla birlikte Kanlıdere mevkiinde şiddetli çatışmalar yaşanmıştır. Kanlıdere’de sıcak temasın yaşandığı ilk tarih, 25 Nisan 1915 tarihinde gerçekleşen amfibi harekât sonrasında ele geçirilen bölgeleri daha ileriye taşımak isteyen düşman kuvvetlerinin, 27 Nisan gecesi Kanlıdere – Kirte Deresi’ni aşarak Alçıtepe’yi ele geçirmeye çalıştığı taarruzdur. 27 Nisan günün öncesinde ise 26. Alay’ın 3. Taburu’ndan tertiplenen muharebe grupları Kirte Deresi, Kanlıdere koridorlarının kapatılması konusunda gerekli tertibatı almıştır. Böylelikle Kanlıdere’deki ilk temas 27/28 Nisan günü gerçekleştirilmiştir.
Milli Savunma Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu Çanakkale Cephesi Şehit listesi incelendiğinde Kanlıdere şehit olan askerlerin birçoğu 12. Tümen’e bağlı 22. Alay’a ait olduğu görülmektedir. Bununla birlikte yine 12. Tümen’e bağlı 34. ve 36. Alay; 9. Tümen’e bağlı 25 ve 26. Alay; 7. Tümen’e bağlı 20. Alay; 13. Tümen’e bağlı 4. Alay’a mensup askerlerin Kanlıdere mevkiinde şehit olan askerlerin fazla olduğu tespit edilmiştir. Kanlıdere’de Balıkesir, Manisa, Denizli, Yozgat, Uşak, Trabzon gibi burada yazarak bitiremeyeceğimiz, yurdun her kesimine mensup Mehmetçiğimiz şehit düşmüştür.
Bahsedilen alayların Çanakkale Muharebeleri’nde aldığı görevlere bakıldığında, Üçüncü Kirte ve İkinci Kerevizdere Muharebeleri ile karşılaşılmaktadır. Bu sebeple III. Kirte ve II. Kerevizdere Muharebeleri’ni incelemek daha doğru olacaktır.
4 Haziran 1915 tarihinde İngiliz ve Fransız askerleri tarafından, 12. Tümen’in bulunduğu bölgeye doğru bir taarruz gerçekleştirilmiştir. İlk etapta belirli bir ilerleme kaydedildikten sonra Türk mevziilerinden açılan ateş karşısında ilerleyiş durdurulmuştur. Saatler ilerledikçe Türk askerinin özellikle Fransız askerine karşı olan baskısı giderek artmış ve 12. Tümen Komutanı Selahattin Adil, ihtiyatta bulunan 22. Alayını Kirte yoluyla Kanlıdere arasından karşı taarruza yöneltmiştir. 22. Alay tarafından gerçekleştirilen taarruz sonucunda birçok siper ele geçirilmiştir. Ele geçirilen siperler karşı taarruzlar ile yine kaybedilmiş olsa da 2. İngiliz Deniz Tugayı büyük zayiatlar vermiştir. Hatta yaşanan ağır zayiatlar sonucunda Colling Wood Taburu lağvedilmiştir. Üç gün süren mücadeleler sonucunda İngiliz ve Fransız kuvvetleri hedefledikleri Alçıtepe’ye ulaşamamıştır. Ancak Türk kuvvetlerinin özellikle de 12. Tümen’e bağlı birliklerin zayiatı oldukça fazla olmuştur.
Kanlıdere’de şiddetli çatışmaların yaşandığı bir başka muharebe ise Kanlıdere Harekâtı olarak da adlandırılan İkinci Kerevizdere Muharebesi olmuştur. Müttefik kuvvetlerin yaptığı taarruz cephesi, Kanlıdere’nin kuzeybatı sırtlarından Yassıtepe’ye kadar uzanıyordu. Müttefiklerin amacı da Yassıtepe ile 97 Rakımlı Tepe’nin kuzeyi arasındaki Türk siperlerini ele geçirmeye çalışmaktı.
İngiliz ve Fransız birlikleri 12 Temmuz sabahının ilk saatlerinde Güney Grubu cephesinin sol kanadındaki 4. ve 7. Tümen’e karşı karadan, denizden ve havadan bombardıman etmeye başlamıştır. Müttefik kuvvetler 7. Tümen’e yönelik taarruzlar sonucunda bazı siperlere ele geçirmişse de 20. Alay’ın ikinci taburundan gönderilen takviye kıtalar ile siperler geri alınmıştır. Ancak muharebe sürekli karşı taarruz şeklinde ilerlediği için siperler gün içerisinde birçok kez el değiştirmiştir. Muharebenin ilk günü sonrasında Türk subayları vaziyetten memnun değildi.
Kanlıdere Harekâtı’nın ikinci günü yine İngiliz ve Fransızların yoğun ateşi ile başlamıştır. İlerleyen saatlerde sol kanatta bulunan 4. Tümen’in tüm cephesine ve orta hatta bulunan 7’nci Tümen’in sol kanadına yönelik bir taarruz gerçekleşmiş ancak Türk savunmasını kırmayı başaramamıştır. İki gün süren muharebe en yoğun çatışmalar 4. Tümen’in savunma bölgesinde yaşanmıştır. İngiliz, Kerevizdere’ye hâkim birkaç hat ele geçirmiş olsa da genel anlamda istediklerine ulaşamamışlardır.
Kanlıdere, kara muharebelerinin başladığı tarihten taarruzların hafiflediği sonbahar ayına kadar birçok çarpışmaya şahitlik etmiştir. Öyle ki Müttefik kuvvetlerin Ağustos ayında güney cephesine yönelik gerçekleştirdiği taarruzlarda da şiddetli çatışmalar yaşanmıştır. Bölge, muharebeler boyuncu her iki tarafın askerlerine mezar olmuş, çok fazla kan dökülmüştür. Bugüne geldiğimizde ise Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı ile Balıkesir Büyükşehir Belediye arasında imzalanan işbirliği protokolü ihyası tamamlanan Kanlıdere Şehitliği ile vatan toprağını savunmak için farklı farklı yerlerden gelen ve bu kutsal mekânda şehit düşen Türk askerinin anısı her daim yaşayacaktır.
KAYNAKÇA
Aspinall Oglander, Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekâtı, I. Cilt, Arma Yayınları, İstanbul, 2005.
Aspinall Oglander, Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekâtı, II. Cilt, Arma Yayınları, İstanbul, 2005.
Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Savaşında Çanakkale Cephesi, V. Cilt II. Kitap, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2012.
Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Savaşında Çanakkale Cephesi, V. Cilt III. Kitap, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2012. İsmet GÖRGÜLÜ, On Yıllık Harbin Kadrosu, TTK Yayınları, Ankara, 1993.