Çanakkale Harbi Çanakkale Muharebelerine dair…
Çanakkale Muharebeleri sırasında 3. Kolordu’nun silah tamirhanesi olarak kullanılan ve bir süredir Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarih Alan Başkanlığı tarafından restorasyon çalışmaları yapılan tarihi Bigalı Kalesi’nin açılışı, Kültür ve Turizm Bakanı Sayın Mehmet Nuri ERSOY’un katılımlarıyla yapıldı.
Çanakkale Kara Savaşlarının 107. yıl dönümü anma törenleri kapsamında gerçekleştirilen açılış törenine; Vali İlhami AKTAŞ, AK Parti Çanakkale Milletvekili Jülide İSKENDEROĞLU, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Ahmet Misbah DEMİRCAN, Birleşik Krallık Ankara Büyükelçisi Sir Dominic CHİLCOTT, Yeni Zelanda Gaziler Bakanı Meka WHAİTİRİ, Boğaz ve Garnizon Komutanı Tuğamiral Mustafa Turhan ECEVİT, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail KAŞDEMİR, büyükelçiler ve yabancı ülkelerin temsilcileri, siyasi parti temsilcileri, şehit aileleri, gaziler, STK’lar ve davetliler katıldı.
Açılış töreni, Kültür ve Turizm Bakanı Sayın Mehmet Nuri ERSOY ve Vali İlhami AKTAŞ ve beraberindeki heyet tarafından kurdele kesimi gerçekleştirildikten sonra heyet, Bigalı Kalesi’ni gezerek incelemelerde bulundu. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail KAŞDEMİR, yapılan çalışmalar hakkında bilgi verdi.
Görsel ve Yazılı Kaynak; (Haber-AA)
Bigalı Kalesi’nin Yapımı
1806 yılında Osmanlı ve Rusya arasında yaşanan gerilimli ilişkiler savaşa dönüşmüştü. İngiltere ise, Osmanlı-Rus Harbi’nin bir an önce sona ermesini istiyordu. Buna sebep olarak İngiltere’nin müttefiki Rusya’nın tüm kuvvetlerini IV. Koalisyon Savaşı’nda kullanmasını istiyordu. İngiltere bu sebeple İstanbul’a yönelik bir deniz harekâtını mümkün görüyordu. Bu amaçla Amiral Thomas Louis kumandasındaki 5 harp gemisinden oluşan İngiliz filosu, 21 Aralık 1806’da Bozcaada’ya gelmiş ve bu gemilerden ikisi İstanbul’a doğru yola çıkmıştı. Tehlikeyi fark eden III. Selim, Fransa’nın İstanbul’daki elçisi Sébastiani aracılığıyla Napolyon Bonapart’tan topçu, piyade, denizci subaylar, mühendisler ve hatta generaller talep etmişti.
Bu sırada 1805’ten itibaren Osmanlı ordusuna danışmanlık yapan Antoine Juchereau de Saint-Denys, Çanakkale’ye gönderilerek Boğaz’ın savunma durumu hakkında rapor hazırlaması istedi. Saint-Denys’in hazırladığı rapor doğrultusunda Nara Burnu, Kilitbahir ve Kala-ı Sultaniye kalelerinin desteklenmesini önerdi. Bu raporu dikkate alan Osmanlı Hükümeti, mühimmat nakli, tabya yapımı gibi çalışmalara hız vermiş, Çanakkale Boğazı’nın tahkim edilme görevini Boğaz Nazırı unvanıyla sabuk İrâd-ı Cedîd Defterdarı Feyzullah Efendi’ye vermiştir.
Boğazın tahkîmât hazırları devam ederken, Osmanlı ve Rusya savaşı devam ediyordu. Bir yandan da Osmanlı bir yandan müzakere çalışmalarını yürütürken bir tandan Boğaz’ın tahkimi için zaman kazanıyordu. Bu durumun farkına varan İngiltere, Amiral Duckworth komutasındaki 11 harp gemisinden oluşan İngiliz filosunu 19 Şubat 1907 sabahı Çanakkale Boğazı’nın girişine yönlendirmiştir. Osmanlı savunması İngiliz filosuna hiçbir karşılık verememiş ve İngiliz gemileri ertesi gün İstanbul Boğazı’nda görülmüştür.
Bu olay, Çanakkale Boğazı’nın derhal tahkim edilmesi hususunda önlem alınmasının zarurî olduğunu göstermişti. Şubat 1815’te Nara Burnu ve karşısında bulunan Bigalı’da ilk olarak tabya yapılmasına karar verilmişti. Ancak daha sonraki yıllarda Bigalı Tabyası daha da geliştirilmesi fikri öne çıkarak siper temelleri, mutfak, bina eminlerine mahsus daire, bir adet ocaklı kahve odası, su yolları, mazgallar, lağım gideri, tuvalet ve iskele yapılmasına karar verilmişti. 1818 yılının sonunda 332.000 kuruş masrafla Bigalı Kalesi tamamlanmıştır. [1]
[1] Özkan Keskin, On Dokuzuncu Yüzyılda Çanakkale Boğazı’nda Yeni Bir Savunma Noktası: Bigalı Kalesi, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 22/2, 2021, s. 255-275.
