1 – 5 Mayıs Muharebeleri

25 Nisan 1915 tarihinden itibaren bölgede devam eden muharebeler sonucunda birlikler yorgun düşmüş ve yıpranmıştır. Bölgede bulunan 57’nci, 27’nci, 72’nci ve 77’nci Alaylar’a yeni bir güç olması amacı ile 1 Mayıs’a kadar taze kan olarak 5’inci Tümen’in ve 125’inci Alay’ın gönderilmesi kararlaştırılmıştır. Birçok eserde “3’üncü Arıburnu Muharebesi” olarak anılan bu harekatta, bölgeden 19’uncu Tümen Komutanlığı sorumlu olmuştur. Böylece 5’inci Tümen ve 13’üncü, 14’üncü, 15’inci Alaylar da 19’uncu Tümen Komutanlığı emrine girmiştir.

Türk birlikleri bölgeyi yeni kuvvetlerle güçlendirmeye çalışırken İngilizler de Anzak kuvvetlerini takviye etmeye başlamıştır. İngilizler sadece birlikleri güçlendirmekle kalmamış, tahkimat ve engellerle mevziileri güçlendirmiş, donanma topçusu ve mevziilere de çok sayıda ağır makineli tüfek yerleştirmiştir. Tüm bu hazırlıklar muharebeler de İngiliz birliklerine üstünlük sağlamıştır.

19’uncu Tümen Komutanlığı emrindeki Arıburnu bölgesine yeni takviye birliklerin gelmesi sonucunda, kıyıda sıkışıp kalan Anzak birliklerine taarruz yapılmasına karar verilmiştir. Bu karar ile birlikte taarruzun Bombasırtı batısı- Boyun Noktası-Merkeztepe hattından başlaması, daha sonra da Haintepe mevkiisine genişletilmesi ve Anzak birliklerinin çıkış noktalarında sıkıştırılarak denize dökülmesi planlanmıştır. Hazırlanan plan gereğince sağ kanat kolu, merkez kolu ve sol kanat kolu olarak ayrılan Arıburnu bölgesinin konuşlanışı şu şekilde olmuştur: Sağ kanat Binbaşı Avni Bey komutasındaki 57’nci, 64’üncü, 72’nci ve 77’nci Alay’ın 3’üncü Taburu Cesaret Tepe – Yükseksırt hattına, merkez kolu Yarbay Ali komutasındaki 14’üncü, 15’inci Alaylar Merkeztepe doğrultusuna ve 1 Mayıs’ta cepheye katılacak olan 13’üncü Tümen cephe gerisinde ihtiyatta, sol kanat Yarbay Ali Şefik komutasında 27’nci, 33’üncü ve 72’nci Alaylar Kanlısırt ve Kanlısırt’ın iki yanına, 125’inci Alay genel ihtiyata ayrılmıştır.

Plan ve düzenlemelerden sonra taarruz sabah saat 05.00’de Türk topçu ateşi ile başlamıştır. Türk birliklerinin taarruza başlamasının ardından İngiliz topçusu, güney bölgesinden yoğun bir ateş bombardımanına başlamış ve bu ateş kısa sürede bütün cepheye yayılmıştır. Merkezde bulunan 14’üncü Alay Anzak mevkilerine yaklaşmış fakat Merkeztepe’deki İngiliz topçusunun ağır ateşleri sonucunda taarruzunu duraklatmak zorunda kalmıştır. Bunun üzerine muharebeyi Kemalyeri’nden izleyen tümen komutanı, topçusundan bu alaya destek sağlamasını istemişse de İngilizlerin yoğun ateşleri karşısında etkili olamamış ve Anzaklar mevziilerden atılamamıştır. Sağ kanat ve sol kanatta da durum farklı olmamış, taarruzlar ileriye götürülememiş ve takviye birliklerin cepheye gönderilmesine karşın taarruz ilerleyememiştir. Saat 16.00’ya doğru taarruzun yavaşladığını gören tümen komutanı, aralıksız hücum boruları çaldırmış ve bunun üzerine birlikler tekrardan yoğun bir şekilde taarruza başlamışlardır. Ancak Anzaklar sürekli takviye birlik aldıklarından dolayı taarruzlardan beklenen sonuç alınamamıştır. Gündüz yapılan süngü hücumlarından bir sonuç elde edemeyen Türk birlikleri, taarruzlarını gece de devam ettirmeye karar vermiştir. Fakat gece 24.00 ve 02.00’de yapılan taarruzlar da Anzakların donanma ve kara topçularının ateşleri nedeniyle bir sonuç vermemiştir. Bu sebeple tümen komutanı Mustafa Kemal, daha fazla kayıplara neden vermemek adına taarruzların sonlandırılmasını emretmiştir. Böylece 1 Mayıs günü yapılan ve 24 saat süren taarruzlar sonucunda Arıburnu bölgesindeki harekât muharebeleri kapanmıştır.

1/2 Mayıs 1915 gecesinde İngilizler, Lalebaba tepesini yok etmek için taarruz yapmaya karar vermiştir. Çünkü Arıburnu çıkarmasında Türk birlikleri, İngilizlerin çıkarma iskelesi ve gemilerinin demir yerlerine bomba ateşi yapmışlar ve İngilizleri zor bir duruma sokmuşlardır. İngilizler ise bu durumun Lalebaba ve Kabatepe gibi yan gözetleme yerlerinin yok edilmesiyle durdurulabileceğini düşünmüşlerdir. Fakat İngilizler deniz topçusu ile Türk mevziilerini saatlerce bombalamak dışında bir sonuç elde edememiştir.

4 Mayıs 1915 tarihinde ise İtilaf kuvvetleri 110 kişiden oluşan müfrezeye ek olarak 2 kruvazör, 4 muhrip desteği ile birlikte Kabatepe bölgesine çıkarma yapmıştır. Müfreze daha kıyıya çıkmadan etkili ateş sayesinde 14 kayıp vermiştir. Türklerin şiddetli ateşinin devam etmesi ile birlikte müfreze geri çekilmek zorunda kalmıştır. Ayrıca Arıburnu Cephesi’nde Türklerin Anzak kuvvetlerine karşı düzenlediği baskın ile birlikte 200 tüfek ele geçirilmiştir.

KAYNAKÇA

T.C. Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi Çanakkale Cephesi, 1-2-3. Ciltlerin Özetlenmiş Hali, Ankara, 1997.