II. Kirte Muharebesi (6-8 Mayıs 1915)

İngiltere Savaş Bakanı Lord Kitchner’in daha fazla beklemenin tehlikeli olacağı uyarısı üzerine, General Hamilton 6 Mayıs’ta uygulanması planlanan bir taarruz planı hazırlamıştır. Fakat bu taarruzun gerçekleşmesi için yıpranan birliklerin takviye edilmesi için istekte bulunulmuştur. Buna göre Mısır’daki 42’nci İngiliz Tümeni’nin ilk kafilesini oluşturan 125’inci Tugay Seddülbahir kıyılarına yerleştirilmiş, bir Fransız tümeni yola çıkarılmış ve Arıburnu’ndaki Anzak Kolordusu’ndan iki tugayın Seddülbahir bölgesine yerleştirilmesi emredilmiştir. Alçıtepe’yi ele geçirmek isteyen General Hamilton üç aşamalı bir plan hazırlamıştır. Bu planın ilk aşaması 6 Mayıs günü donanmanın yoğun ateşinden sonra saat 11.00 olarak hedeflenmiştir. Bu aşamada bütün cephedeki birliklerin ileri yürümesi, Türklerin Kirte güneyindeki savunma mevziilerinin ele geçirilmesi amaçlanmıştır. İkinci aşamaya bakıldığında ise Fransız tümeninin, işgal ettiği Kerevizdere kuzeyindeki egemen sırtlarda yerleşip savunmaya geçtiği görülmüştür. Burada İngiliz kanadının, 35 taburluk kuvvetiyle Fransız cephesiyle birleşmesi ve Yassıtepe doğrultusunda ileriye açılması hedeflenmiştir. Üçüncü aşama da, Kirte Köyü – Ocaktaşı tepesi – Yassıtepe çizgisine varmış olan İngiliz tümenleri Alçıtepe bloğunu batıdan kuşatmayı istemiştir. İtilaf güçlerinin bu hazırlıklarına karşın Türk birliklerinin, 7’nci ve 9’uncu Tümenleri 5 Mayıs’ta savunma düzenlerini yenilemiştir. Bu düzene göre, en güçlü taburlarını ileri hatlara çekip savunma düzeni almışlar, zayıf taburları ise ihtiyata alıp eksiklerini tamamlamaya çalışmışlardır. Ayrıca ileri karakollar güçlendirilmiş ve keşif etkinliği arttırılmıştır. 15’inci Tümen ise ihtiyat olarak Kerevizdere’de bulunmuş, taarruz başladığı sırada ileri hatta alınsa da bu muharebede kullanılmamıştır. 6 Mayıs sabahı İngiliz ve Fransız kuvvetleri ilerlemeye başlamış ve Türk muharebe ileri karakollarıyla temasa geçmiştir. Güney Grup Komutanı Weber Paşa’nın, birliklerine emir vermek üzere hazırlandığı bir sırada asıl mevziilere de taarruzun başladığı öğrenilmiştir. 17 taburluk Fransız kuvvetleri saat 12.00’den itibaren sol kanattan 7’nci Tümen cephesine taarruza başlamıştır. Üstün Fransız kuvvetlerinin taarruzlarına karşılık 7’nci Tümen sıkışık bir duruma girmiştir. Buna rağmen Türk birlikleri gerileme göstermemiş ve Fransız hücumları kırılmaya başlamıştır. Bunun sonucunda Fransız saldırıları gücünü kaybetmeye başlamış ve Türk süngü hücumlarının etkisiyle yok olmuştur. 7’nci Tümen de süngü hücumları kıyasıya devam ederken, 9’uncu Tümen bölgesindeki İngiliz taarruzlarının yavaş ve etkisiz bir şekilde ilerlediği görülmüştür. Bundaki en büyük etken, Türklerin aralık araziye kuvvetli muharebe ileri karakolları sürmesi ile İngilizlerin yakın muharebeyi kabul edip yavaşlaması olmuştur. 29’uncu İngiliz Tümeni’nin Kirte – Alçıtepe doğrultusunda ilerleyen asıl taarruz kanadı akşama kadar Türk ileri karakolları önünde durmuştur. Muharebenin ilk gününde Alçıtepe’yi yarı çember içerisine almak isteyen İtilaf güçleri hayal kırıklığına uğramıştır. Muharebenin ikinci günü yani 7 Mayıs’ta taarruza katılacak kuvvet miktarında ve özellikle Fransız tarafında artış yapılmıştır. Fransızlar karışışında bulunan 7’nci Tümen ise tahkimat ve lojistik hazırlıklarıyla uğraşmıştır. Fakat emrindeki birlikler yorgun düşmüş ve dağılmıştır. Tümenin takviye edilmesi gerekmiş fakat Güney Grubu’nun elinde güçlü bir birlik kalmamıştır. Bunun üzerine 11’inci Tümen, 6 Mayıs akşamı iki piyade taburu ve bir tümen karargâhı olmak üzere Sarafim Çiftliği’nde Güney Grup Komutanlığı emrine girmiştir. 7 Mayıs sabahı saat 10.00’dan itibaren İngiliz birlikleri donanma ve kara topçusunun başlattığı bombardıman ile 9’uncu Tümen mevziilerine saldırmıştır. İngiliz tugayları asıl mevziilere yaklaşmış olsa da şiddetli bombardıman nedeniyle hareketlerini durdurmak zorunda kalmıştır. Büyük ölçüde takviye edilmiş olan İngiliz kuvvetleri, Kirte’ye doğru taarruz etmiştir. İngiliz birlikleri her taarruzlarında takviye birlik alsalar da bir türlü 9’uncu Tümen savunmasını aşmayı başaramamıştır. Diğer taraftan yeni takviyelerle 125’inci İngiliz Tugayı, Zığındere’nin batı sırtlarından ilerlemeye çalışmış fakat Türk topçusunun desteğiyle süren süngü savaşlarında başarı gösterememişlerdir. 7’nci Tümen cephesi ise İngiliz-Fransız birlikleri ve donanma ateşi altında kalmıştır. Saat 16.30’dan sonra başlatılan yoğun bombardıman sonucunda sağdaki 127’nci Alay birliklerinin bir kısmı geriye çekilmiş ve soldaki 56’ncı Alay’ın durumu tehlikeye girmiştir. Bu durum üzerine tümen komutanı ihtiyatları ileri sürmüş ve birlikleri takviye etmiştir. Aynı zamanda tümen komutanı birliklerin karşı taarruzla durumlarını düzeltmesini ve hiç kimsenin bir adım bile geriye atılmamasını söylemiştir. Böylece karşı taarruzlarla Fransızların iç kanadı parçalanmış ve dağılmıştır. Alçıtepe’yi ele geçirme planında hiçbir değişiklik yapmayan İngiliz ve Fransız kuvvetleri, 8 Mayıs sabahı saat 10.15’ten itibaren deniz ve karadan başlatılan topçu ateşinden sonra Türk savunma mevziilerine taarruza geçmişlerdir. 9’uncu Tümen cephesine saldıran İngiliz tugayları, Türk mevziilerine 300 – 400 m yaklaşsalar da ağır kayıplara uğradıkları için durmak zorunda kalmışlardır. Fransız tümen ve İngiliz tugayı da 7’nci Tümen’e saldırmış, Türk savunma mevziilerinin etkili ateşleri karşısında taarruz mesafesine gelemeden durmak zorunda kalmıştır. Fransız taarruzları, saat 17.30’dan sonra tekrarlanmış, Fransız boru takımları hücumu coşturmaya çalışmış, yakından göğüs göğüse muharebeler olmuş, Fransızlar bir ara 83 Rakımlı Tepe’yi alsa da Türk ihtiyatının karşı taarruzu ile tepe geri alınmıştır. Bu durum karşısında Fransızlar eski siperlerine dönmek zorunda kalmışlardır. Üç gün süren Kirte muharebeleri sonunda hiçbir değişiklik olmamıştır. Türk savunma mevziileri durumlarını korumuş, daha güçlü bir duruma gelerek görevini sürdürmeye hazır bir hale gelmiştir.

KAYNAKÇA
T.C. Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi Çanakkale Cephesi, 1-2-3. Ciltlerin Özetlenmiş Hali, Ankara, 1997.

Ayrıca Kontrol Et

ÇANAKKALE MERKEZ HASTANESİ’NİN BOMBALANMASI

Yayına Hazırlayan: Ömer GÖN Her savaşta olduğu gibi cephede bir tarafın öldürmeye çalışması ve cephe …

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.