I. Kerevizdere Muharebeleri

Akdeniz
Seferi Kuvvetleri Komutanı General Hamilton, Seddülbahir çıkarması için General
Gouraud komutasındaki Fransız Kolordusu’ndan ve General Hunter Weston
komutasındaki 8’inci İngiliz Kolordusu’ndan yararlanmıştır. General Gouraud
komutasında 21 Haziran’da yapılacak olan taarruzu Fransızlar “Üçüncü
Kerevizdere Harekâtı”, Türkler “83 Rakımlı Tepe Muharebeleri” olarak
adlandırmıştır. Taarruz planı ile kuvvetlerin ilk olarak Türklerin iki kanadına
yönelmesi, burada başarı sağlandıktan sonra cephenin orta kesimine ilerlemesi
ve Türk mevziileri ele geçirildikten sonra iki kanatla bağlantı kurulması hedeflenmiştir.

Türk
tarafında ise, bölgenin savunmasında Güney Grup Komutanı Weber Paşa
komutasındaki 6’ncı, 12’nci, 2’nci, 7’nci ve 11’inci Tümenler sorumlu
tutulmuştur. Müttefikler taarruz için hazırlık yaparken, Türkler de
hazırlıklara başlamıştır. Buna göre mevziiler düzeltilmiş, mevzii eksikleri
tamamlanmış, tahkimat güçlendirilmiştir. Aynı zamanda siperler ve bağlantı
yolları setr hendekleri ile birbirine bağlanmıştır. Bunların sağ kanadında
olanlar Kanlıdere’ye, sol kanadında olanlar da Kerevizdere’ye bağlanmıştır.
Fransızlar ise bizim “Sahra Tahkimatı” dediğimiz bu basit siperleri gözlerinde
büyütmüşler ve raporlarında “Daime Tahkimatı” olarak bahsetmişlerdir.  Bu sebeple 20 Haziran’dan itibaren kara ve
donanma topları ile yoğun bomba atışına başlamışlar, Türk mevziilerini
onarılamaz hale sokmuşlardır. 20 Haziran’daki yoğun top atışlarından sonra 21
Haziran saat 04.30’da muharebe en şiddetli halini almıştır. Fransızların bu
şiddetli ateşleri karşısında ise Türk birliklerinden 2’nci Tümen yer almış ve
mevziileri tahrip edildiği için geriye kaydırılmak zorunda kalmıştır.
Fransızlar 2’nci Tümen’in 6’ncı Alay’ının sağ kanadından taarruz ederek 83
Rakımlı Tepe’yi ele geçirmeyi amaçlamışlardır. Bu amaç doğrultusunda 6’ncı ve
176’ncı Fransız Alayları ve birinci hattaki 2’nci Alay’ı da gerilerinde olmak
üzere taarruz etmiş, ilk hamlede 83 Rakımlı Tepe’yi ele geçirmişlerdir. Bu
taarruz esnasında 2’nci Tümen çok fazla kayıp vermiş ve ihtiyattaki 12’nci
Tümen tarafından takviye edilmiştir. Yapılan takviye sonucunda 2’nci Tümen
karşı taarruza geçmiş ve 83 Rakımlı Tepe’yi geri almayı başarmıştır. Fakat
Fransızların hücumları şiddetle devam ettiği için 2’nci Tümen’in geriyle
bağlantısı kesilmiş, cephane ikmali olanaksız hale gelmiş, Türk savunma
mevziilerinde barınılamaz hale gelmiştir. Bu sebepler yüzünden Fransızlar
tekrardan bu siperleri işgal etmiştir. Fransız hücumlarına büyük bir başarı ile
direnen 2’nci Tümen, öğleye kadar Fransız taarruzlarını durdurmayı başarmıştır.
Bu süre zarfında Fransızlar sadece iki alayın iç kanatları arasındaki irtibat
hendeklerine kadar ilerlemişler ve sağ kanatta boşaltılan Türk mevziilerine yerleşmeyi
başarabilmiştir. Bu başarılarla yetinemeyen General Gouraud, akşama kadar belirlenen
hedeflerin ele geçirilmesini emretmiştir. Bunun üzerine Fransız taarruzu ile 83
Rakımlı Tepe ele geçirilmiştir. Türk birlikleri ise 21/22 Haziran gecesi karşı
süngü hücumu yapmış, sağ kanattaki mevziileri geri almıştır. Türklerin
taarruzuna karşılık Fransızlar da süngü hücumu yapmış ve mevziileri tekrar ele
geçirmiştir. Bu son taarruzdan sonra 21 Haziran’daki muharebe sona ermiştir. 22
Haziran’da ise Fransızlar, soldaki 6’ncı Türk Alayı’nın cephesine taarruz etse
de başarılı olamamış ve Kerevizdere muharebeleri sona ermiştir.

21/22
Haziran günlerinde meydana gelen muharebeler de Fransızlar hedeflerine
ulaşamamıştır. Bu süre zarfında 600 metreliktaarruz cephesinde sadece birinci
Türk savunma hattını ve 83 Rakımlı Tepe’yi ele geçirmeyi başarmışlardır. Türk
tarafı açısından muharebe sonucuna bakıldığında ise, 2’nci Tümen’in 12’nci
Tümen’den sevk ve idare edilmiş olması büyük önem taşımıştır. Sev ve idare
işlemleri sırasında 2’nci Tümen Komutanı Yarbay Hasan Askeri ve 12’nci Tümen
Komutanı Selahattin Adil Bey, ordu da birlik ve beraberlik ruhu
sergilemişlerdir. Fransızlar ile mücadelelerinde oldukça yıpranan 2’nci Tümen,
Güney Grubu Komutanlığı’nca verilen emire göre 22 Haziran’da 12’nci Tümen ile
yer değiştirmiştir.

KAYNAKÇA

T.C.
Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi Çanakkale Cephesi,
1-2-3. Ciltlerin Özetlenmiş Hali, Ankara, 1997.