Çanakkale Harbi Çanakkale Muharebelerine dair…
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kale’den Başkumandanlık Vekâletine mevrûd şifre
K. 9.15 Sonra [21.15]
V. 1 Evvel [01.00]
Bugün Bozcaada şimalindeki düşman filosuna iki tayyare ile on beş motorbot iltihak eylemiş ve bir tayyare bad’el-zeval saat beşi yirmi geçe biri Kumkale’ye diğeri Seddülbahir’e olmak üzere iki bomba endaht etmiş ve hiçbir hasara mucib olmadığı ve tarafımızdan mukabele edildiği maruzdur. Fi 4 Şubat sene 330. [17 Şubat 1915]
Bahri Sefid Kumandanı
Cevad
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Çanakkale Mevki-i Müstahkem Kumandanı Cevad Efendi’ye
Fi 12 Şubat sene 330 [25 Şubat 1915]
Saat 6 Sonrada [18.00]
Karargâh-ı Umumiye Şubesi
Bombardıman öğleden sonra saat beş buçuğa kadar devam etti. Ateşe on zırhlı iştirak etmişti. Methal istikameti sükût etmiştir.
İmza
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kale’den: Başkumandanlık vekâletine mevrûd şifredir:
Vürûdu 3.20 Sonra [15.20]
Obüs bataryalarımızdan birkaç atım endaht olunması üzerine düşman sefa’in-i harbiyesinin biraz geri çekildiği ve gayet fasılalı olarak Dardanos (?) daki obüs bataryasına endaht etmekte oldukları maruzdur. 13 Şubat sene 330. [26 Şubat 1915]
Kumandan Cevad
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kale’den Başkumandanlık vekâlet-i celilesine mevrûd şifredir.
K. saat 9.12 Evvel [09.12]
Vürûdu saat 9.25
Saat dokuz öğleden evvel düşmanın üç zırhlısı medhal haricinde gayet fasılalı olarak hârici istihkamete ateş etmekte ve üç torpido ile beş torpil taharri gemisi beraber bulunmakta ve diğer altı zırhlı da medhale takarrüb etmekte olduğu ma’ruzdur. Fi 13 Şubat sene 330. [26 Şubat 1915]
Bahr-i Sefid Boğazı Kumandanı
Cevad
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kaleden Başkumandanlık Vekâlet-i Celilesine mevrûd şifredir
K. saat 1.45 Sonra [13.45]
Vürûdu saat 2.13 Sonra [14.13]
Düşmanın on kişiden mürekkeb bir keşif kolu Seddülbahir’e çıkmış ise de mukabele edilmiş ve iki mecrûh vererek firara mecbur olmuştur. Sis açılmış ve boğaz karşındaki iki zırhlı ve altı torpido görülmüştür. Fasılalı olarak Seddülbahir’in bombardıman edildiği ma’ruzdur. Fi 14 Şubat sene 330. [27 Şubat 1915]
Bahri Sefid Boğazı Kumandanı
Mirliva Cevad
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kale’den Başkumandanlık Vekâlet-i Celilesine mevrûd şifredir
K. saat 06.35 Sonra [18.35]
Vürûdu saat 8.35 Sonra [20.35]
Takdim saat 8.45 Sonra [20.45]
Düşman donanmasının bugün ehemmiyetli bir teşebbüsü vuku’ bulmamış ve medhalden içeri girmemiştir. Zevale doğru iki zırhlı ve birkaç torpidosu tarafından Seddülbahir’e ateş açılmış ve fasılalı olarak üç saat devam etmiştir. Bu esnada askeri hamil ve bir motorla çektirilen iki küçük kayık Seddülbahir’e iki defa takarrüb etmiş ise de yine geri çekilmiştir. Fi 14 Şubat sene 330. [27 Şubat 1915]
Bahr-i Sefid Boğazı Mevki’i Müstahkem Kumandanı
Mirliva Cevad
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kaleden Başkumandanlık Vekâletine mevrûd şifredir
K. saat 9 Sonra [21.00]
V. saat 9.35 Sonra [21.35]
T. saat 9.45 Sonra [21.45]
Öğleden evvel saat dokuz vaziyet, medhalde beş torpido bulunmakta ve beş zırhlı ile gerisinde yedi nakliye sefinesi Seddülbahir istikametinde ilerlemekte olduğu ma’ruzdur. Fi 16 Şubat sene 330 [1 Mart 1915]
Bahr-i Sefid Kumandanı
Cevad
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kale’den Başkumandanlık Vekâlet-i Celilesine mevrûd şifredir
K. 4.30 Sonra [16.30]
V. 4.50 Sonra [16.50]
T. 4.55 Sonra [16.55]
Yakındaki iki zırhlı Dardanos bataryamızın menziline girdiğinden bataryamızdan ateş açılmış obüslerde ateşe iştirak etmiştir. Ateş devam ediyor. Fi 17 Şubat sene 330 [2 Mart 1915]
Kumandan
Cevad
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kale’den: Başkumandanlık Vekâlet-i Celilesine mevrûd şifredir
K. 8.15 Sonra [20.15]
V. 9.45 Sonra [21.45]
T. 10.20 Sonra [22.20]
Öğleden sonra saat dört onda: İntepe’ye vaz’ olunan on iki santimetrelik toplarla Tenker’de bulunan obüslerden ictinab eden düşman zırhlılarından ikisi on beş kilometre kadar uzak mesafeden Dardanos’a ateş açmışlarsa da hiçbir hasar ve zayi’atı mucib olmamıştır. Diğer bir düşman zırhlısı da İntepe’deki on iki santimetrelik topları bombardıman etmiş ise de bir te’sir yapamamıştır. Bombardıman saat altı yirmiye kadar devam eyledikten sonra düşman donanması boğazı tarassud için bir zırhlı dört torpido terk ederek kemâ-fi-s-sâbık avdet etmiştir. Fi 18 Şubat sene 330 [3 Mart 1915]
Bahr-i Sefid Kumandanı
Cevad
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kale’den Başkumandanlık Vekâletine mevrûd şifre
K. 11,30 evvel
V. 12,10 sonra
T. 12,15 sonra
Düşman sefa’ininin saat onda Seddülbahir ve Kumkale’ye ateş açtığı ve istimbotlara merbut küçük kayıklarla bu mahallere keşif kolu çıkarmak istediği zan olunduğu ve bombardımanın devam eylediği ma’ruzdur. Fi 19 Şubat sene 330 [4 Mart 1915]
Bahr-i Sefid Boğazı Kumandanı Namına Erkan-ı Harb Reisi
Ka’im-makam Selahattin
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kaleden Başkumandanlık Vekâlet-i Celilesine mevrûd şifredir
K. 8.45 Sonra [20.45]
V. 9.40 Sonra [21.40]
Kumkale cihetine çıkan müfrezeyi düşman evvela takviyeye mecbûr eylemiş ve buna mukâbil Orhaniye sırtlarına tarafımızdan kuva-yı ihtiyatiye sevk olunarak şiddetli piyade muharebesi açılmış ve saat yediye kadar müthiş bir bombardımanla suret-i mütemadiyede neferatını himayeye çalışmış ise de kıta’atımız fedakârane mukaddem kuvvet-i taarruz ? sayesinde düşmana telefât verdirilerek Kumkale ve civarının da düşmandan tathir edilmiş bulunduğu ve sefa’inin bu gecede medhal yakınında hal-i tevakkufta kaldığı ma’ruzdur. Fi 19 Şubat sene 330. [4 Mart 1915]
Bahr-i Sefid Boğazı Kumandanı Cevad
Suret
İkinci Kolordu-yu Hümâyun Kumandanlığı Erkan-ı Harbiyesi
Edirne’de İkinci Kolordu Karargâhı
26-12-330 [11 Mart 1915]
Saat 6.30 Sonra [16.30]
Birinci Ordu Kumandanlığı’na
- Çanakkale Muharebesi’nde Kale istikametinden icra edilen ateşler tesiriyle İngiliz ve Fransız zırhlarından zabit ve nefer, bin yüz yetmiş beş Fransızın mecruh olarak beray-ı tedâvi Selanik Hastahanesi’ne sevk olundukları;
- Selanik Limanı’na dört bin vapur derûnunda harp hükümetine mahsus olarak gelen tüfenk, cephane, top, evrak-ı sa’irenin Üsküp Vilayeti’ne sevk edilmiş olduğu;
- Sırp Hükümeti’nin Selanik Vilayeti ahalisinden birçok mekkari hayvanatı mübâya’a edip baladaki vesa’it-i harbiye ile birlikte hafiyyen ve geceleyin Üsküp Vilayeti’ne sevk edildiği suret-i mevsûkâda istihbar kılındığı Mandra hudud kapısı polis memurunun raporuna atfen Edirne Vilayeti’nden bildirilmiştir.
İkinci Kolordu Kumandanı
Mirliva Faik
Ordu Kumandanlığı Erkan-ı Harbiyesi İstihbârat Kumandanlık Vekâlet-i Celilesi İstahbârat Şubesi:
İkinci Kolordu Kumandanlığı’ndan mevrûd ve sureti bâlâya çıkarılan rapor arz ve takdim kılınmıştır. 1 Mart Sene 331. [14 Mart 1915]
Birinci Ordu Kumandanı emriyle
Erkan-ı Harbiyesi Ka’im-makam
Devlet-i Aliye-i Osmaniye Telgraf İdaresi
1 Mart 331
Saat 11.40
Üçüncü Kolordu Karargâhı
Başkumandanlık Vekâleti’ne
Bugün öğleden sonra saat altı buçukta bir kruvazör daha körfeze geldi şimdi körfezde üç kruvazör bulunduğu ma’ruzdur.
1 Mart 331
Üçüncü Kolordu Kumandanı
Mirliva Esad
Dördüncü Kolordu Kumandanlığı
İzmir: Buca Karargâhından
24-12-330 [9 Mart 1915]
Baş kumandanlık Vekâlet-i Celilesi’ne
İngiliz Bandralı Agamemnon nam sefine-i harbiyenin baca vesair yerleri rahnedâr olduğu halde Selanik Limanı’nda bulunduğu oradan gelen yolcuların ifadesinden anlaşılmış olmakla arz-ı mâlûmat olunur.
Dördüncü Kolordu Kumandanı
2 Mart Sene 331 [15 Mart 1915]
2. Şifre: Birinci Şubece görülmüştür.
Osmanlı Ordu-yu Hümâyunu Başkumandanlık Vekâleti
Kaleden: Başkumandanlık vekâlet-i celilesine mevrûd şifredir.
K. 8.00 Sonra [20.00]
V. 10.30 Sonra [22.30]
Takdim 10.40
İki İngiliz zırhlısı bugün medhal civarında kaldığı ve birinin Yenişehir’e biraz ateş ettiği ve kısm-ı küllisinin Bozcaada civarında bulunup torpidolar ile tarassud ettiği ma’ruzdur.
2 Mart 331 [15 Mart 1915]
Bahr-i Sefid Kumandanı
Cevad
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kale’den Başkumandanlık Vekâlet-i Celilesine mevrûd şifredir
K. 10.05
Vürudu 10.35
10,45 takdim
Gece medhalden içeriye takarruba çalışan düşman torpidolarına bataryalarımızdan ateş edilerek geriye avdete mecbur oldukları düşman filosunun Bozcaada civarında bulunup bir zırhlı ile birkaç torpido medhal haricinde ve Askold Rus kruvazörünün de Seddülbahir arkasında görüldüğü ma’ruzdur.
2 Mart Sene 331 [15 Mart 1915]
Bahr-ı Sefid Boğazı Kumandanı Namına
Erkan-ı Harb Reisi Selahaddin
5/1/331 [18 Mart 1915]
Çanakkale Mevki-i Müstahkem Kumandanlığı’na
Queen Elızabeth zırhlısında amiraller mahallinde Çanakkale 18 Mart efrencide kıta-i taarruzla (?) verildiği Atina’da Roma’da bir gazeteye telgrafla haber geldiğini Roma ateşemiliterimiz 17 Mart telgrafıyla bildiriyor.
İmza
Devlet-i Aliye-i Osmaniye Telgraf İdâresi
Telgrafnâme
Mahreci: Karargâh-ı Umumi
Saat 2.15
Başkumandanlık Vekâletine
Bouvet Zırhlısı Karanlık Liman’da batmıştır. Fi 5 Mart Sene 331
Bahr-i Sefid Boğazı Kumandanı
Mirliva Cevad
Osmanlı Ordu-yu Humayunu Başkumandanlığı Vekâleti
Kale’den: İstihbarat şubesi müdüriyetine mevrûd şifredir.
Bugün telsizle alınan Yunan Ajansı ber-vech-i atidir:
Müttefikîn donanması büyük kuvvetleriyle boğaza hücum ve Kale büyük toplarıyla mukâbele etmiş bazı gemiler mühim zayi’ata uğramıştır. Müttefikîn debarkman (?) tahşidatına devam birçok nakliye gemileri boğaza muvasalatı ve Rusların aynı hareketi yapmak için hazırlıkları vardır. Dün Yunan Başvekili ile Almanya seferi mühim mülâkatta bulunmuş Yunan donanma kumandanlarında tebeddülat olmuştur.
Fi 7 Mart sene 331 [20 Mart 1915]
Bahri Sefid Boğazı Erkan-ı Harb Reisi
Ka’im-makam Selahaddin
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti Dersa’adet
7/1/331 [20 Mart 1915]
Osmanlı Heyet-i İstihbariyesine
Atina Alman Sefareti’nin 15 Mart sene 915 tarihli telgrafnâmesi
1- Dar’ül- telgraf muhabiri bildiriyor:
Triumhp nam hatt-ı sefine-i harbiyesi (17) defa Kale muharebesine iştirak etmiş ve (2000) mermi atmıştır. Kendisine (14) defa isabet vaki’ olmuş ise de hasarâtı izâm değildir. Ve insanca zayiatı da azdır. 1 Mart’ta (15) lik bir mermi top kulesine isabet etmiş. Fakat vaktinden evvel patladığı için yalnız bir kişi telef olmuştur.
2- Cenova’dan bildiriliyor:
Çanakkale önünde torpil arayıcıların ma’aşlarının tezyid ve bu hususta mükâfat-ı fevkalâde va’ad olunmasına rağmen müttefikinin bu babda mütehassıs bulmakta uğradıkları müşkülât artıyor. Çünkü donanma zayi’atı resmen ilan olunduğundan pek ziyadedir.
3- Atina Alman Sefareti’nden 15 Mart sene 915 tarihiyle bildiriyor:
Mahalli gazeteleri Bozcaada’dan ihtişar ediyor:
Ametisht kruvazörüne cumartesi günü (22) mermi isabet etmiş ve bunların üçü su kesimine isabet ettiğinden kruvazörü tamir edilemeyecek derecede hasara uğratmıştır. (28) maktûl ve o kadar da mecrûh vardır. İki büyük harp sefinesi ağır hasarata uğrayarak Malta’ya azimet etmiştir.
(Bunlar yazılmaz. Sonra heyet-i istihbariye bunları tahminen yazıverir. Atina’dan 15 Mart tarihli bildiriliyor.)
Fi 7 Mart sene 331 [20 Mart 1915]
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Şube 2
Çanakkale Mevki-i Müstahkem Kumandanlığı’na telgraf
Fransız Bahriye Nezareti’nden 18 Mart tebligatı:
- Müttefikin filosu şiddetli bir ateşe ma’ruz kaldı ve sefa’in torpillere çarptı. Müttefikin zırhlıları Kilidbahir, Çanakkale, Soğandere, Dardanos ve Kepez istihakâmâtına şedîd topa tuttular. İstihkâmlar ihzar-ı netâyic ehemmiyetli zayi’ata neden oldu. Bouvet torpile çarpıp battı. Gaulois düşman ateşiyle dûçâr-ı hasar ve muvakkat’en muharebe harici çıktı. İngiliz donanması da torpil ile batan iki sefineyi kaybetti. Zayiat şayân-ı te’essür olmakla beraber harekâtı ta’til etmez. Bouvet yerine filoya iltihak için Suriye Sahili’ndeki Dördüncü Henry Zırhlısı’na emr verildi. Bouvet’in mürettebâtı hakkında henüz haber çıkmadı.
- İngiliz Tebligâtı: İrresistible, Ocean, Bouvet zırhlıları Çanakkale’de sabah torpillere çarparak 18 Mart’ta battılar.
3- Inflexıble zırhlısı da muhtâc-ı tamir derecede hasara uğradığı ve magrûk sefa’in-i harbiyenin evvelce torpilleri topladığı noktada battıklarından sabah torpil ile battıkları tahmin edildiği ve buna karşı da tedâbir-i lazime ittihaz olunacak ve müsâveme esnasında torpil toplanmasına devam olunacağı ve filonun mevcut kuvveti kafî olunmakla ta’arruza devam olunacağı ve mağrûk sefain-i harbiye yerine Queen ile Indefatigable Zırhlıları gönderildiği ve filo kumandanı Vice Amiral Carden hasta olmasından kumandanlık kontur amiral Jon Tebkile (?) de (Robeck) derûhde eylediğini diğer bir İngiliz tebliğ-i resmisi bildiriyor:
- Atina’dan gelen bir telgrafnamede dün akşam Queen Elizabeth Zırhlısı’nda meclis-i harb akd olunarak harekât-ı atiye hakkında müzakerâtta bulunacağı ve şâyet asker ihraç cihetine gidilmeyecekse ta’arruzun tehir etmeyeceği.
- Londra’dan gelen bir telgrafta asker yüklü nakliye sefa’ininin müddet-i medidede denizde durmalarındaki tehlikeden bahisle esasen Londra mahafil-i bahriye ve berriyesinde boğaza karşı hareketin otuz günde hitam bulacağı düşünülmüş iki fena hava günlerden istifade olunmasına mebni harekâtın şimdi Mart Efrenci nihayetine kadar bitirileceği emir edildiği bildiriliyor.
20 Mart sene 915 tarihli telgrafnamesiyle Roma Ateşemiliteri bildirmektedir.
- Bozcaada ve Midilli’den vârid olan telgrafnamelere nazar’an Infleksible zırhlısının vâhim surette hasara uğrayarak ve yüz elli telef vererek Bozcaada’ya iltica ve iki bordasına bir tahliye vapuru yanaşık olduğu ve Prens George, Cornwallis zırhlıları da mühim hasara uğradıkları ve Bouvet zırhlısından ancak beş zabit ile yirmi nefer kurtarıldığı ve iki torpido burada gark olduğu Atina ateşemiliterimiz 20 Mart sene 915 tarihli telgrafnamesiyle bildirilmektedir.
(İmza)
13 Mart sene 331
Şifre
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Times Gazetesi Yazıyor
Çanakkale Mevki-i Müstahkem Kumandanlığı’na
Çanakkale’yi zorlamak uğrunda İngiltere Adalar Denizi donanmasından anlatıldığı kadar sefaini feda etmeye azim etmiştir. Çanakkale ta’arruzuna iştirak etmiş olan Amiral Karnabon?/ gelecek hücumda zayiata kât’iyen ehemmiyet verilmeyeceğini ve sefa’inin kâmilen gark olması mümkün olmadığından elde kalacak birkaçıyla da muvaffakiyet elde etmek ümidinin bulunduğunu tâmîmen beyân ediyor.
(İmza)
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Suret
Üçüncü Kolordu Karargahı’ndan Başkumandanlık Vekâleti Erkan-ı Harbine mevrûd şifredir
- Bugün Saros Körfezi’nde yedinci fırka mıntıkasına müsâdif kısmına sefa’in-i harbiye gelmemiştir.
- Maydos mıntıkasında Sığındere garbında bulunan bir İngiliz zırhlısı öğleden evvel saat onbir kırkbeşte yirmi dakika müddetle Kirte’ye otuz kadar mermi endaht eylemiştir. Yirmi altıncı alayın dördüncü taburundan ikisi ağır dört hafif olmak üzere altı mecrûh olup bir beygir de telef olmuştur.
- Öğleden sonra Agamemnon sisteminde bir zırhlı İmroz istikâmetinden Kemikliler önüne gelerek bir saatten ziyâde tarassud etmiş. Ve arasıra Kemiklilere Kireçtepe’ye yirmi kadar mermi atmıştır. Bi’l-ahare Koyun Limanı önüne de yirmi dakika tarassuddan sonra avdet eylemiştir.
- Öğleden sonra saat beşte beş torpil taharri gemisi Tekke Burnu’ndan şimâle gitmiştir. Tekke Burnu garbıyla Tekke Koyu cenubunda ise cem’an iki zırhlı ve üç torpidonun ve keza Merkeb Adaları şimâlinde de iki zırhlının görüldüğü ma’ruzdur.
Fi 14 Mart sene 331 [27 Mart 1915]
Beşinci Ordu Kumandanı
Liman von Sanders
Devlet-i Aliye-i Osmaniye Telgraf İdaresi
Fi 14 Mart sene 331
Telgrafname
Mevki-i Müstahkem Karargâhı
Başkumandanlık Vekâletine
Hava güneşli deniz sakin iki zırhlı ile torpidolar açıklarından medhali tarassudda sefa’in-i sâ’ire Bozcaada ve İmroz civarlarındadır. Nısfü’l-leylde medhalden giren taharri sefa’ini ve bu sabah saat altıda yine medhalden içeri girmek isteyen torpidolara bataryalarımız tarafından ateş açılmış ve geri çekilmişlerdir.
Fi 14 Mart sene 331 [27 Mart 1915]
Bahr-i Sefid Mevki-i Müstahkem Kumandanı
Mirliva Cevad
Osmanlı Ordu-yu Humâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Roma’dan: Başkumandanlık Vekâlet-i Celilesine mevrûd şifredir.
Müsteceldir.
Queen Elızabeth zırhlısında bu sabah İngiliz ve Fransız amiralleri ile Çanakkale’ye karşı hareket eden sefa’in-i harbiye kumandanlarından in’ikad eden meclis-i harpte on sekiz mart efrencide Çanakkale’ye kat’î bir taarruz icrâsının kararlaştırıldığı Atina’dan burada bir gazeteye telgrafla i’şâr edilmekle ihtiyâten arz olunur.
Fi 17 Mart sene 915
Ateşemiliter
Mithat
Osmanlı Ordu-yu Hümâyunu Başkumandanlığı Vekâleti
Atina’dan Harbiye Nezaretine mevrûd şifredir
Çanakkale havâlisine asker ihracında kullanılmak üzere seksen salapurya ve dört römorkör Pire İngiliz ve Fransız kuvvetleriyle bu iş için Pire’ye gelen iki İngiliz ve bir Fransız zabiti tarafından satın alınmıştır. Bu hususta sefâret-i seniyece Yunan Hariciye Nezâreti nezdinde teşebbüsat-ı lazime icrâ edilmektedir.
Fi 18 Mart sene 915
Ateşemiliter
Kemal
