Çanakkale Harbi Çanakkale Muharebelerine dair…
Modern anlamda arşivcilik konusunda ilk ciddi teşebbüs, devrin maliye nazırı Safvetî Paşa’nın 1845 yılında Enderun’daki tarihî vesika ve defterleri bir tertip içine almaya çalışması ile görülmüştür. Tam anlamıyla modern arşivcilik ise, 1846 yılında Hazine-i Evrak Nezareti’nin kurulmasıyla başlamıştır ve bugünkü Başbakanlık Devlet Arşivi’nin çekirdeğini oluşturmuştur. Aynı sene Bâb-ı Âlî’nin iç kısmında yüksekçe, rutubetsiz bir yer seçilerek ve özel olarak imal edilen tuğla ile mükemmel bir bina yapılmıştır ve nezaretin başına Hazine-i Evrak Nazırı olarak sadaret mektupçusu Es-Seyyîd Hasan Muhsin Efendi tayin edilmiştir. Bu kişi, Türkiye’de modern arşivciliğin mimarı olarak kabul edilmiştir. Hasan Muhsin Efendi, arşive dâhil olacak vesikaların tertibi ve arşivin çalışma tarzını belirten arşivcilik talimatını hazırlamıştır ve bunu 1849 yılında Hazine-i Evrak Nizamnamesi adı ile yayınlayarak Türk arşivciliğini belli bir düzene sokmuştur. Bu arşivde, her türlü anlaşmalar, padişah emirleri, iç ve dış meselelere ait yazışmalar, Divan-ı Hümayun defterleri (Bakanlar Kurulu Kararları), meclis takrirleri, mazbatalar, kanunlar ve benzeri devlet evrakı saklanmıştır. Nezaret, bir süre sonra Hazine-i Evrak Müdürlüğü unvanını almış ve Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar bu isimle devam etmiştir. 1922 yılında İcra Vekilleri Heyeti Riyaseti Kalem-i Mahsus Müdüriyetine bağlı, İstanbul’da Mahzen-i Evrak Mümeyyizliği kurulmuş ve 1923 yılında Hazine-i Evrak Mümeyyizliğine çevrilmiştir. 1933 yılının mayıs ayında Teşkilat Kanunu gereğince, Ankara’daki Evrak Müdürlüğü ile İstanbul’daki Hazine-i Evrak Müdürlüğü, Başvekâlet Evrak ve Hazine-i Evrak Müdürlüğü adı altında birleştirilmiştir. 1937 yılında ise Hazine-i Evrâk’ın adı Arşiv Dairesi Müdürlüğüne dönüştürülmüştür ve 1943 yılında Başvekâlet Arşiv Umum Müdürlüğü kurulmuştur. 1976 yılında Başbakanlık Müsteşarlığına bağlı olarak Cumhuriyet Arşivi Dairesi Başkanlığı oluşturulmuştur. Bu daire, 3473 sayılı Kanuna tabi kurum ve kuruluşlarda oluşturulan, Millî Mücadele, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ve Cumhuriyet dönemlerine ait arşiv malzemesini tespit etmiş, arşiv disiplini esaslarına göre düzenlemiş, devletin ve ilim âleminin hizmetine sunmuştur.
1984 tarihli ve 3056 sayılı Başbakanlık Teşkilat Kanunu ile Cumhuriyet Arşivi, Osmanlı Arşivi ve Dokümantasyon Daire Başkanlıklarını kapsayan Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
9 Temmuz 2018 tarih ve 703 Sayılı KHK ile Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü kapatılmış, 16 Temmuz 2018 tarih ve 11numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Devlet Arşivleri Başkanlığı kurulmuştur.
Araştırmacıların Yararlanma Durumu
T.C Başbakanlık Osmanlı Arşivi için Ankara Araştırma Salonu hafta içi 09:00-19:00 ile cumartesi 09:00-17:00 saatleri arasında, İstanbul Araştırma Salonu ise hafta içi 09:00-18:00 ile cumartesi 09:00-17:00 saatleri arasında hizmete açılmıştır. Araştırma ve inceleme yapmak isteyen kişilerden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olanlar ve bunların vekilleri ile Türkiye’ye yasal yollardan girmiş yabancılar ve bunların vekilleri, “Devlet Arşivlerinde Araştırma Talebinde Bulunanlar İçin Müracaat Formu ve Taahhütname”yi doldurarak bir adet fotoğraf ve nüfus cüzdanı (yabancılar için pasaport ve kimlik) örneğiyle, vekil ise vekâletname ile birlikte doğrudan araştırma başvurusunu yapabilmeleri sağlanmıştır. Araştırmacılara, arşivdeki çalışmalarında uymak zorunda bulundukları şartlar ve yükümlülükler bildirilmiş ve kendilerine bu yükümlülüklere uyacaklarını tevsik eden bir taahhütname imzalatılmıştır. Araştırmacılar için, “Arşive Giriş Kartı” verilmiş ve bu kart arşivde muhafaza edilmiştir. Arşiv giriş kartları, arşive her girişte bir kimlik belgesi karşılığında araştırmacıya teslim edilmiş ve araştırmacının, arşivde bulunduğu sürece bu kartı görünebilecek şekilde üzerinde taşıması zorunluluğu bulunmuştur.
İLETİŞİM
Telefon: (0312) 307 90 00 – (0312) 307 86 40
Adres: Gayret Mahallesi 95. Sokak No:3 06170 Yenimahalle/Ankara
https://katalog.devletarsivleri.gov.tr/
