
Özet
1912 yılında Üsteğmen (Mülazım-ı evvel) Alaaddin İzzet tarafından kaleme alınan ve Bahriye Topçu Dairesi Tedrisat Şubesi tarafından basılan eser; dönem şartları içerisinde mümkün olan teknolojik, ekonomik ve fiziksel güç imkanları ölçüsünde gerçekleştirilebilecek amfibi harekât tarzının yapılış biçimlerini ele almaktadır. Bu bağlamda denizden karaya ve gerektiği takdirde karadan tekrar gemilere nakil edilecek asker, teçhizat, binek hayvanı, sıhhiye malzemesi ve ordunun gereksinimi dahilindeki diğer ekipmanın taşınması esnasında dikkat edilecek hususlar, tedbirler ve uygulanacak yöntemlerin izahı ve analizi bahse konu eserde toplanmıştır.
Giriş
Askerin karaya sevki iki önemli ayrım yapılarak ele alınmıştır. Bu ayrımın ilk kısmını asker sayısı ve teçhizat bakımından hafif bir kuvvetin karaya sevki oluşturmaktadır. İkinci kısım da ise dikkat edilmesi gereken hususlar, tedbirler ve yöntemlerin koordinasyonu çerçevesinde tam donanımlı bir kuvvetin karaya sevkine yer verilmektedir. Sahile ayak basılacak ana kadar geçen sürenin planlanmasında kendini hissettiren sistemin titizlikle işlenmiş olduğu yine eser içeriğinde görülebilmektedir. Bu bakımdan operasyonun sağlıklı sonuçlanabilmesi için sadece deniz üzerinde geçen zaman ele alınmamış; karaya başarılı şekilde ulaştırılan kuvvetlerin karaya çıktıktan sonra uygulayacağı plan ve programın genel özelliklerine de değinilmiştir. Bu bağlamda amfibi harekâtın huzurlu ve başarılı bir şekilde sonuçlanmasının arkasında da bu sistemin varlığı ve sistemi ayakta tutan rütbeli ve rütbesiz askerlerin koordineli yapısının bulunduğu değerlendirilmiştir. Nitekim, olası bir savaş durumundan önce mümkün olan en hızlı ve kayıpsız bir zaferin elde edilebilmesi için kuvvetlerin yeterlilikleri, tatbikat usul ve yöntemleri ile güçlendirilmek istenmiş; eğitim almış bu askerlerin yaşanabilecek geri çekilme esnasında ise hangi kurallar ile hayatta kalacakları öğretilmeye çalışılmıştır.
Hafif Bir Kuvvetin Karaya Sevki
Karaya sevk edilecek hafif bir kuvvetin nakli esnasında uygulayacağı yöntemler, yaşanması muhtemel bir savaşın öncesinde gerçekleştirilen tatbikatlar ile en ince detayına kadar gösterilmiştir. Bu tatbikatlar esnasında öğretilen tüm bilgiler gerçek savaş ortamında uygulanmak üzere askerlerin belleklerin de yer edecek tarz da hayata geçirilmiş; İzmir, Selanik ve Nara Körfezi gibi coğrafi bakımdan amfibi harekâta uygun şartların bulunduğu yerler de “Karaya Asker Sevki Talimleri” ile gerçek çıkarma ortamları hazırlanmıştır. Hafif kuvvetlerin karaya çıkmasına olanak sağlayacak sahil, iskele ve rıhtım bulunan kentlerin amfibi eğitiminde tercih edilmesi ise yine savaş ortamında da en büyük gereksinim olan düzenin sağlaması içindir. Zira, deneyimsiz ilk grupların karaya sevk esnasında yaşayacakları karışıklığı önlemek için bölükler eşit sayılarda filikalara bindirilerek karaya bu iskele ve rıhtımların sağladığı kolaylıklar ile sevk edilmektedirler. Diğer taraftan yine hafif teçhizatlar da bu filikalar ile birlikte karaya taşındığı için iskeleler ve rıhtımlar hızlı sonuç alınması için hayati önem taşımaktadır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus filikaların taşıyacağı yük miktarıdır. Asker ve teçhizatın orantılanması iyi yapılmalı; her askere ihtiyacı karşılığında eşya ve teçhizat verilmelidir. Kendi ihtiyacından fazla yük taşıyan bir askerin başka bir arkadaşının hakkını gasp ettiği anlaşılır ise gereken yapılmakta; ya eşyası bırakılmakta ya da yükü denize atılmaktadır.
Karaya sevk esnasında bir filikanın huzurlu ve başarılı bir şekilde görevini yerine getirmesi gerekmektedir. Tatbikat ya da gerçek savaş ortamı olsun fark etmeden sorunsuzluk yük ve kişi sayısının orantılanmasının iyi yapılmasına bağlıdır. Bu bağlamda filikalardaki asker ve yük oranı 4/3 olmalı; eğer kürek çekilecek ise asker ile yük oranı 3/2 olarak ayarlanmalıdır. Bu oranlar dikkate alındığında 140 asker taşıyabilecek büyüklükteki bir işkampaviyanın teçhizat yüklendiğinde taşıyacağı en yüksek asker sayısı 105 olmalı; kürekleri askerler kendileri çekecek ise bu sayının 94’e kadar indirilmesi gerekmektedir. Bir diğer önemli konu ise imal edilen filikaların tüm denizler de aynı performansı sergileyememesidir. Filikalar yapı olarak değişkenlik göstermektedir. Derin sular ve sığı sular olmak üzere kabaca ikiye ayrılan söz konusu filikaların yapı özellikleri çıkarma yapılacak mevkiinin coğrafi şartlarına göre seçilmelidir. Aksi takdir de yanlış tercih edilecek ebat ve farklı özellikli filikaların savaşın kaderini değiştireceği unutulmamalıdır.
Bir amfibi çıkarmasında dikkat edilecek en mühim noktalardan bir tanesi de askerlerin ıslanmaması gerekliliğidir. Bu konuda karaya çıkacak kuvvet ister hafif yüklü olsun isterse de tam donanımlı bir kuvvet olsun ıslanmak felaket getirir. Bu anlamda askerin elbise ve ayakkabılarının kuru kalmasına önemle dikkat edilmelidir. Askerin kuru kalmasını sağlamak için ise çeşitli yöntemler bulunmaktadır. İlk ve en kolayı iskeleye sahip bir sahile asker sevkinin gerçekleştirilmesidir. Ancak bu yöntem savaş ortamında oldukça lüks bir beklenti olacağı için genelde küçük botlar ile sahile sevk edilen asker kuru bir şekilde karaya intikal etmektedir. Eğer botlar ile yanaşmak olası değil ise dört çift filikadan oluşacak bir filika grubunu birbirine bağlayarak yüzer bir iskele inşa edilebilmektedir. Bu hem kuvvetlerin karaya ayak basmalarını rahatlatmakta hem de yüklerin karaya indirilmesini kolaylaştırmaktadır. Bu şekilde karaya inen askerler arkalarından gelen kuvvetlerin yararlanabilecekleri bir iskele yapmaya başlamalıdırlar. Sürdürülebilir bir sevkin gereği olarak sabit bir iskele seyyar bir iskeleden çok daha fazla iş göreceği için öncü birliklerin karaya iner inmez yapacakları iskeleler hayati önem taşımaktadır.
Karaya sevk için harekete geçen her filikanın başında bir filika nöbetçisi ve bir filika reisi bulunması zorunludur. Sevk ve idareyi o an yapacak olan bu kişilerin ayrıca sahilde bekleyen kuvvetlere ulaştıracakları erzak ve diğer donanımın karışmaması için de sahilde ayrı bir ekip kurmaları ve karışıklığa mahal vermeden bu yükün tanziminin yapılması gerekmektedir. Filikaların sahile yaklaşmalarını takiben haberleşmenin önemi artmaktadır. Bu maksatla sahile yanaşan kuvvetler işaret ile anlaşmaktadırlar. Bu işaretler düdük ile sağlanmakta; üç kısa düdük: alesta fora alesta pota kürek; iki kısa düdük: kısa kürek; Bir kısa düdük: Fora anlamlarına gelmektedir. Sonuçta sahile yanaşan filikalar yedek palamarını fora ettikten sonra pota kürek ederek elli yarda kadar sahile takriple demir atarlar. Filikaların sahilden elli (50) yarda açıkta demirlemelerinin sebebi de demir üzerinde lava ederek istimbotlarının yaklaşabileceği kadar sahilden açılmaktır.
Tam Donanımlı Bir Kuvvetin Karaya Sevki
Karaya sevk edilecek tam donanımlı bir kuvvetin başarılı bir şekilde operasyonu gerçekleştirmesi donanma ve ordunun müşterek harekette sergiledikleri uyuma bağlıdır. Bu harekât da liman çıkarması ve sahil çıkarması olmak üzere genel itibariyle iki kısma ayrılarak ele alınmıştır.
Tam donanımlı bir harekâtın liman çıkarmasında seyyar filo bulunmamaktadır. Donanma bu çıkarma usulünde iskeleye yanaşarak rahat ve sorun yaşamadan nakliyat işleriyle ilgilenmektedir. Bu da sahile çıkarma esnasında gerekli olan donanımın taşınması için gemilere yüklenecek iskeleye yanaşan donanma ve ordunun müşterek hareketinin hızına ve koordinasyonuna bağlıdır. Yükler genel olarak hafif silahlar, ağır silahlar, sahra topları, binek hayvanlar ve erzaktan oluşmaktadır. Genel itibariyle bu harekât tarzı her ülkenin kendi deniz sınırları içindeki limanlarda icra edilmektedir. Bu durum güven ve hız konusunda son derece önemli avantajlar sağlamakta ve cephe gerisi nakliyat işiyle eşleşmektedir.
Sahile yapılacak bir çıkarma da ise genel olarak iskele ve rıhtım bulunmadığı için yüzer iskeleleri donanma korumakta ve denizden karaya sevkiyatı ordu sağlamaktadır. Bu müşterek harekât zorlukları beraberinde getirse de düzenli yapıldığı takdirde hızlı sonuçlanmaktadır. Sahile yapılan çıkarma harekatının zorlukları incelendiğinde ise ilk göze çarpan durum; yükte ağır olan donanımın sevkiyatıdır. Bu bağlamda donanma gözetiminde karaya sevk edilecek asker ve malzemenin hızla ve başarıyla taşınması için gerekli hususlar bulunmaktadır. Sahile çıkarma harekâtı için gerekli özellikler şu şekildedir:
1- Seçilecek sahilin ordu planına zıt olmaması
2- Sahil derinliğinin çıkarmaya imkân sağlayacak seviyede olması
3- Karadeniz özeline bakıldığında çıkarma harekâtına imkân vermesi
4- Demir atılacak sahilin rüzgâr ve fırtına tutmaması
5- Karaya sevk esnasında filikaların sahile yanaşabilecek özelliklere sahip olması
6- Çıkarma bölgesinin sakin olması ve düşman tacizlerine olanak vermemesi
Yukarıda söz edilen özelliklerin sağlanması dahilinde sorunsuz bir çıkarma harekâtının gerçekleşeceği ve uluslararası normları sağlayan bu özellikleri tüm denizci milletlerin dikkat ettiği değerlendirilmiştir.
Müşterek harekât esnasında yapılan operasyonun sekteye uğramaması için coğrafi koşulların iyi analiz edilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda dik yamaçlı bir bölgenin düşman ateşini kesmesi sebebiyle denizden karaya sevk edilen kuvvetin huzurlu bir şekilde ve az zayiat ile karaya ulaşacağı değerlendirilmiştir. Ancak sığı bir sahile çıkarma yapılıyorsa askerler için son derece önemli bir konu olan deniz suyundan ıslanmanın beraberinde hastalık ve en nihayetinde savaşı kaybetmeyi dahi getireceği unutulmamalıdır. Bu bakımdan hafif ya da tam donanımlı kuvvetler fark etmeksizin sığı sulara yapılan bir çıkarma harekâtının neticelerini iyi değerlendirmek gerekmektedir. Fiziksel alınacak yıpratıcı her unsurun savaş meydanın da hareketsizlik olarak geri dönüş yapacağı unutulmamalıdır.
Sevkiyatın Yapılış Şekli
Müşterek harekât planında olası aksaklıkların giderilmesi için tedbirler listelenmiştir. Bu listede uzun ve kısa süreli harekâtlar için önlemler alınmış ve savaştan alınmak istenen başarının arkasında bulunan sistem görülmektedir. Genel itibariyle bu başlıklara bakıldığında harekâtın yapılış tarzı, neden yapıldığı, kuvvetlerin sayısı ve nitelikleri, çıkarma yapılacak bölgenin yeri ve özellikleri, askerin, silahın, erzakın ve sairenin ne şekilde çıkarılacağı bu maddelere bağlanmıştır.
1- Sevk edilecek askerin sayısı
2-Sevk edilenlerin işgal edeceği alan
3-Donanmanın vereceği işaretlerin ne anlama geldiği ve bu işaretleri görenlerin ne şekilde hareket edeceği
4-Donanmanın denizdeki hareketlerinin yer, zaman ve diğer durumlara göre tarzı
5- Sahile çıktıktan sonra inşa edilecek iskelenin kuruluşu
6-Filikaların kullanım tarzlarına göre teşkilatlandırılması
7- Karışıklığa yol açmadan süvarilerin, topçuların ve piyadelerin ayrı ayrı gemilere bindirilmesi
Sahile İskele İnşası
Karaya asker sevkinin en önemli noktalarından birisi de sevkiyatın sekteye uğramadan gerçekleştirilmesi gerekliliğidir. Bu hususta iskele harekâtın baş aktörlerden bir tanesidir. Asker kadar hafif ve ağır yükün sahile taşınmasında dikkat edilecek önemli detayları bünyesinde barındıran ve başlı başına bir konu olan iskele yapımı, özel teknikler ile inşa edilmiştir. Bu teknikler incelendiğinde insan kullanımı, hayvan kullanımı ve mekanize araçların taşınmasına yönelik yeterlilik sağlayacak bir yapıda inşa edilmesine dikkat edildiği görülmektedir. Bu bağlamda inşaat esnasında uygulanacak yöntemler şu şekilde ele alınmıştır;
1- Sahilde iskele yapılacak bölgeler bulunur ve aralıklarla inşaya başlanır.
2- İnsan, hayvan ve top arabalarının geçebilecekleri şekilde iskeleler çeşitlenir
3- Top arabalarının yükünü taşıyacağı iskeleler ve bu iskeleler de top arabalarının tekerleklerinin tahtaların arasına sıkışmalarını önlemek için kum, çakıl ve toprak serilir
4-Top arabalarını iskeleye çıkarmak için filikaların bağlanacağı dubalar inşa edilir.
5- Her iskelede sağ ve sol dubalar yer alır. Bu dubalar iskelelere bağlanır ve filikalardaki askerin iskeleye çıkışı kolaylaştırılır.
6- Deniz çekilmesi hesaplanarak deniz seviyesindeki değişimler ile dubalar alçalıp-yükselir ve her şartta sevkiyat hız kesmeden devam eder.
7- Sahil bandının derinliğine göre iskeleler uzatılır ya da kısa tutulur. Geniş keresteler bulunarak beygirlerin denize düşmesi engellenir.
8- İskelelere demir büyük zincir halatlar bağlanarak dengesizlik anında askerlerin ve diğer donanımların denize yuvarlanmasının önüne geçilir.
9- Bazı iskeleler sadece çamur üzerinden geçmek için inşa edilir. Bunlar yüksek değildir.
10- Yan yana birçok iskele yapılarak sevkiyat hızlandırılır.
Asker Sevkinde Dikkat Edilecek Kurallar
Düşman sahiline yapılacak çıkarma harekâtında dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır. Bu hususlar müşterek yapılacak harekâtın hazırlık sürecini kapsamakta ve coğrafi şartlar, düşman kuvvetinin yapısı, çıkarma yapacak kuvvetin donanımı ile karaya çıkan askerin desteklenmesi için gerekli olan ikmal faaliyetlerinin sevk ve idaresi konuları ele alınmaktadır.
Planlama doğrultusunda karaya yapılacak çıkarma harekâtının kapsamı dahilinde dikkat edilecek hususlar şunlardır:
1- Karaya çıkarılacak askerin sayısı belirlenmelidir. Bu konu yalnız düşman askerinin sayısı oranında yapılmamaktadır. Karaya asker sevkine izin verecek coğrafyanın genel durumu da önemlidir. Askerin karaya çıkabileceği bir alan bulunmalı ve filikaların bu sahil bandında hareket edebileceği açıklığa dikkat edilmelidir. Asker sayısına göre filikaların adedi de orantılanmalı ve hızlı bir şekilde sevk işlemi gerçekleştirilmelidir.
2- Filikaların sayısı dışında filikaların yapı ve özellikleri sevk edilecek askerin özellikleri ile tutarlılık göstermelidir. Bu bağlamda coğrafya şartlarının durumu karaya taşınacak asker, teçhizat ve erzakın belirlenmesi açısından önemlidir. Bu hususta asker sayısı, top sayısı, binek ve yük hayvanlarının taşınması, su sevkiyatı ve diğer gerekli malzemelerin temini için kullanılacak filikalar ile tekmil bonelerindeki alçak istimbolatların sayısına da dikkat edilmelidir.
3- Her bir filikaya numara tahsis edilmelidir. Bu numaralar yapılacak işlere göre verilmeli ve çıkarma esnasında yaşanabilecek olası karışıklığın önüne geçilme hedeflenmektedir. Numara verilme işlemi ise rehber fırkadan başlayarak sıra ile verilmektedir. Numara verilmesi her bir fırkayı birbirinden ayıracağı gibi ayrıca çıkarma esnasının dışında bir diğer önemi geri çekilme noktasında da bulunmaktadır. Olası bir geri çekilmede numaralandırma hız kazandırmaktadır.
4- Karaya çıkan kuvvetlerin filika numaralarını baz alarak karada tabur olması gerekmektedir. Filika ve tabur numaraları aynı olan kuvvetlerin karadaki sevk ve idaresi problemsiz gerçekleşir.
5- Kuvvetlerin filikalara erken ya da geç bindirilmesi sorun teşkil edebilir. Bu konuya dikkat edilmeli ve sevk edilecek asker ve malzemenin tam zamanında filikalara yerleştirilmesine özen gösterilmelidir. Bu konu gerek denizden karaya sevk esnasında gerekse de karadan geri çekilme esnasında farklı problemleri doğurabilmektedir. Bu bağlamda karaya erken sevk edilen kuvvetlerin yaratacağı kargaşa idare anlamında orduyu zora düşürebilirken; karadan ayrılma esnasında filikalara erken bindirilen kuvvetler düşman kuvvetlerinin açık hedefi olabilmektedir.
6- Askerin vaktinden önce karaya sevki konaklama ve erzak açısından sorun teşkil etmektedir. Bu konu sevk ve idare zorluğu dışında numaralandırılmış birliklerin dağılması ve tekrar toparlanmasını güçleştirmektedir. Yaşanacak bu tarz bir güçlüğün çözümü yine filika ve taburlara verilen numaraların tıpkılarının iskelelere verilmesi ile gerçekleşmektedir. Numara verilen iskelelere aynı numaraya sahip filika ve taburlar sevk edilerek tam vaktinde işlem gerçekleştirilmelidir.
7- Filikalar yüklerini aldıktan sonra çıkarma yapacakları sahile yönelmeli ve daha önce sahile asker çıkarılan nokta hedeflenerek çıkarma noktası es geçilmemelidir. Bu hususta sahile en yakın sefineye gidilmelidir.
8- Her bir filikanın kendisine tahsis edilen yükü taşıması zorunludur.
9- Filikaların yanaşacakları bölgenin teşkilatı önceden kararlaştırılmalıdır.
10- Öncü kuvvetlerin gambotlarını siper olacağı yerler önceden tespit edilmelidir.
11- Askerlerin yanlarına alacakları çantalar önceden belirlenmeli ve tespiti yapılmalıdır. Haddinden fazla yük ile filikalara binilmemelidir. Asker karaya ayak basmadan silahları kesinlikle doldurulmamalıdır.
12- Gereğinden fazla mühimmat, su ve erzakın karaya sevkine engel olunmalıdır. Bunların denetimi için bir nöbetçi filikalarda bulundurulmalıdır.
13- Karaya sevk edilecek teçhizat vesairenin hazır bulundurulması önemlidir. Gerektiği takdirde filikalar ile acilen karaya sevki tamamlanmalıdır.
14- Sahilin coğrafi yapısına göre filikalar sahile yakınlaştırılmalıdır. Sahilin açık ya da kapalı olmasına karşısında sevkiyatta ona göre ayarlanmalıdır. Gereğinden fazla filikanın sahile gönderilmesi ile düşman kuvvetlerinin hedefi olunmasının önü açılmaktadır. Bu bağlamda filika ve sahil arasında bir teşkilat hattı kurulmalıdır. Bu hat sonucunda açık hedef olmanın önüne geçilmelidir. Karaya sevki sağlanan kuvvetlerin müşterek hattın güvenli koridoru sayesinde karada tabur olması hızlandırılmalı ve arkalarından gelen kendi kuvvetlerinin güvenliği sağlanmalıdır.
15- Sahile yaklaşan filikalar prova teşkilatıyla yaklaşıyorlarsa rehberlik eden öncülü takip etmelidir.
Karaya Asker Sevki Esnasında Verilen İşaretler
Karaya asker taşıyan filikanın dolu ya da boş olduğuna dair işaret vermesi gerekmektedir. Bu işaret sistemi ile karaya nakledilen kuvvetin durumu değerlendirilmekte; yaşanması muhtemelen karışıklığın önüne geçilmektedir. Bu bağlamda nakil edilecek askerin gemiden alınması sürecinde filikanın sancak veya iskele yönüne geçmesi göndere çekilen flama ile haber edilmekte; bu flamanın yönü filikanın gemiye yanaşacağı yönü belirlemektedir. Diğer taraftan gemiden alınan kuvvetin karaya sevki sonrası filikalar boş ya da dolu olduklarını bildirecekleri işaret vermelidir.
Karaya sevk edilen asker dışında nakli yapılan hayvanların bulunduğu filikalara özel işaretleme yapılmaktadır. Örneğin karaya çıkarılmak üzere gemiye yüklenen atların bindirildiği filikalara “F” harfi çizilmekte ve filikanın taşıdığı yük karadan ya da gemiden hızlı bir biçimde görülebilmektedir.
Uzak bir bölgeye taşınacak erzakın işaretlemesi de farklılık göstermektedir. Henüz limandan yüklendiği esnada erzakın taşınacağı filikalara “A” harfi ile işaretleme yapılarak karaya sevk esnasında gemiden filikaya boşaltım hızlı bir şekilde gerçekleşmektedir.
Filika teşkilatlarının sevk esnasında düşmana karşı başarılı ve sakin bir operasyonu gerçekleştirmeleri oldukça önemlidir. Bu teşkilatlanma filika miktarı kadar askerin sayısıyla eşit biçimde dağıtılmalıdır. Bu teşkilat kendi içinde de bölümlere ayrılmakta ve askerin sınıfları ile bindirildikleri filikaların yapıları değişkenlik göstermektedir. Örneğin her bir fırka kendi filikalarına ayrılır ve bu filikaların rehberlerine (1) bir numaradan başlayarak numaralandırma yapılır. Filikaların sayısı kadar verilecek numaralar sayesinde taşınan asker, yük ve hayvanın genel tablosu kısa sürede anlaşılmaktadır.
Nakliye edilen teçhizatın karaya sevki esnasında kaybolmaması ve karışıklığı mahal vermemesi için filikalara farklı harfler verilmektedir. Bu harf sistemi tatbikatlar esnasında karaya sevk edilecek askerin bilgisine sunulmaktadır. Sistemin genel özelliklerini anlatan ayrıca izahat cetvelleri oluşturulmakta ve olası unutmalara karşı önlem alınmaktadır.
Filika subayları asker sevki esnasında bulunmak zorundadır. Her bir filikaya birer adet subay verilmektedir. Ayrıca bu filikalar da mühendisler olmak zorunda ve olası bir teknik aksaklık yaşandığı takdirde hızla çözümü sağlanmalıdır. Filikaların içinde bulunan fırkaları sevk ve idare edecek bir Binbaşı ve bir Yüzbaşı işaretlemeleri takip ederek çıkarma bölgesini tayin etmektedirler. Teşkilat cetveli ve izahat cetveli rehberliğinde hareket edecek filika subaylarının karaya ulaştıkları esnada takip edecekleri prosedürler de daha önce hazırlanan plan ve programa uygun şekilde yapılmaktadır.
Teşkilat Cetveli
Filika Numaraları | Atideki vecihle pruva hatıl teşkilatıyla asker ihracında pişedar ve muavini rehber filikalarda bulunacaktır | Burada hati teşkilatıyla asker icracında pişedar ve muavini bir tabi hat filikalarında bulunacaktır. |
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 | 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Karaya yanaşmak için hazırlanan eratı mevcud filikaların (. : ) ye kadar kadem olacaktır. | 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Hatların arası, bir tabyanın hülasa boşaltıp çekilerek diğerinin yanaşacağı ve kuvvet bulabilmesi için bir gomena olacaktır. |
İhtâr: Hurufatla irane edilen filikalar su, erzak, cephane ve sıhhiye takımını hamildir
Filikaların İmali, Hazırlanması ve Teçhizatın Taşınması
Filikalar imal edilirken kullanıma uygun olacak şekilde tasarlanmıştır. Bu tasarımlar söz konusu savaş esnasında askerin rahat hareket edebilmesini sağlamalı ve çözüm odaklı olmalıdır. Bu anlamda her bir filikanın kendine has yapı ve özellikleri bulunduğu gibi bazı noktalarda da tamamı birbirine benzemektedir. Keza bunlardan en önemlisi silah taşıyacak yapı ve karakterde imal edilmesidir.
Her filika düşman kuvvetleri tarafından atılan mermilere karşı dayanıklı ve güvenilir olmak zorundadır. Taşıdığı kuvvetin ve donanımın karaya sağlıklı şekilde ulaşması için bu zorunludur. Mermilerin etkisinden ve nakli sağlanan kuvvetlere verecek zararlı sekmelere karşı zırhlar ile donatılan filikaların ayrıca taşıma hazneleri de güvenlikli olmalıdır. Filikalar ile taşınan asker, hayvan ve mühimmatın yanı sıra gereksinim olan su ve erzakın karaya ulaştırılmasını engelleyecek aksiliklere önlem için ek tedbirler de alınmıştır. Bu tedbirler arasında yedek zincirler, kürekler ve benzeri ekipmanların taşındığı görülebilmektedir.
Filikaların boş ve dolu kullanımı farklılık göstermektedir. Karaya sevk edilen kuvvetlere yük bindirilmemesi için gerektiği takdirde yelkenle seyir yapılması önemlidir. Sahil bandına yanaşacak olan filikaların yalnız insan gücüyle ilerletilmesi, karaya çıkılacağı esnada güç kaybı verilmesine neden olabilir. Bu sebeple filikaların boş ve dolu durumlarına göre hareket edilmeli ve izahat cetvelleri takip edilmelidir. Filikanın seyri sonunda ulaştığı sahilde bodoslama yanaşmalı ve kendisini bekleyen sahil teşkilatının kurduğu iki büyük keresteden imal indirme/bindirme düzlüğüne yanaşmalıdır. Nitekim bu kerestelerin iskele yok ise karaya asker ve donanım nakline kolaylık verdiği bilinmektedir.
Karaya yanaşan filikaların önemli donanımlarından birisi de basamaktır. Bu basamaklar filika imal edilirken eklenir ve sağlamlaştırılır. Sahilin yapısına göre kullanılır. Çamur ya da kum bir zemin var ise bu basamaklar asker sevkinin hızlı ve temiz olmasını sağlar. Ayrıca askerin denize düşmesini engeller ve ıslanmasının önüne geçer. Diğer taraftan bu basamakların düşman ateşinden korunmaya da olanak sağlamaktadır. Keza, basamakları kullanan askerlerin rahat inmelerinin yanında hızlı hareket etmeleri sağlanacak ve düşmana karşı hücuma geçişte zaman kaybı yaşanmamış olacaktır.
Amfibi harekâtta tatbikat her şeydir. Bu tatbikatların sıklıkla tekrarlanması çıkacak olası savaş durumunda hazır bulunmayı sağlamaktadır. Söz konusu basamakların kullanımı, toparlanıp tekrar filikalara yüklenmesi, çeşitli zeminler de bu basamakların kullanım tarzlarının çözülmesi ve diğer filika ekipmanlarının eğitimler vasıtasıyla askerlere sunulması, yaşanması muhtemel zorlukların önüne geçecektir.
Filikalara harf ve numara verilirken sistemli gidilmesi gerekmektedir. Karaya asker sevk edilecek filikaların harf ve numaraları ile diğer malzemenin taşınacağı filikalar ayrı ayrı teşkilatlandırılmalıdır. Bu noktada filikaların kıç ve baş omuzluklarına usulünce beyaz boya ile siyah zemine söz konusu sınıflandırmalar yapılmaktadır.
Her filikanın bir işaret defteri bulunmaktadır. Bu işaret defteri ile işaretlere karşılık gelen cevap flamaları, yapılacak operasyonun başarılı ilerlemesi hususunda önemli yere sahiptir. Filikanın seyri esnasında gerek flama gerekse de sesli olarak verilen işaret ile yapılacak harekâtın tarzı bildirilmektedir. Bu işaretleri her bir filikada görevlendirilen işaret subayı yapmaktadır. İşaret flamalarının sayısı ise çeşitlilik göstermektedir. Göndere çekilen bu flamaların yine iklim koşullarına göre tasarlanması gerekmekte; sert ve rüzgârlı havalarda verilecek işaretler de ince yapılı flamalar kullanılmaktadır.
Filika mürettebatının harekât esnasındaki değişimi de önemli noktalardan bir tanesidir. Bu konu özellikle uzun harekâtlar sırasında yapılmaktadır. Filika mürettebatının gece gemilerine dönemeyecek bir durumda olmalarına karşılık iyi bir şekilde desteklenmesi sağlanmalı; teçhizat ve erzak yardımı yapılmalıdır. Yine filikalar da görevli mürettebatın vardiyası da titizlikle programlanmıştır.
Filikaların tamiri konusu harekâtın yarım kalmaması için ciddi bir konudur. Bu hususta mürettebatın üzerine düşen görev son derece büyüktür ve gayret istemektedir. Bu sebeple filikaların sağlıklı işleyişi için olası darbe ve saldırılardan korunması gerekmektedir. Keza, yaşanacak en ufak bir aksiliğin sonucu başarısız bir amfibi harekât olacak ve geri dönüşü zor toparlanmalara sebebiyet verecektir.
Filikaların ve salların kullanım tarzları değişkenlik göstermektedir. Yardım (İmdat) Filikaları, Sıhhiye Filikaları ve Beygir Salları gibi örneklerin sayılacağı amfibi harekât için gerekli araçlar; farklı malzeme ve yapıda imal edilmektedir. Yardım filikaları, teşkilat cetvelinde de belirtildiği gibi sistemli bir şekilde yerleştirilmiş ve çıkarma filikalarının arkasında görevlendirilmiştir. Sıhhiye filikalarını oluşturan mürettebatın büyük kısmı tabip ve cerrahlardan oluşmaktadır. Beygir salları ise hayvanların taşınacağı tarzda imal edilmiştir. Zira, gemiden filikalara aktarılan yük ve binek hayvanlarının karadaki sahra toplarını çekmekte kullanılacağı bilinmektedir. Bu maksatla yapılan salların iki büyük işkampanın tel halatlar ile birbirine sabitlenmesi ile imal edildiği görülmektedir. Hayvanların taşınması esnasında salların zarar görmemesi için alabandalar tahtalar ile desteklenmiştir. Hayvanların denize düşmemesi için ise kenarlara sağlam korkuluklar yapılmıştır. Ayrıca hayvanların kaymaması için yerlere yumuşak malzeme serilmeli ve sakatlanmaların önüne geçilmelidir. Bu hayvanların sallardan indirilme usulleri ise salın kıç kısmından yapılmakta ve bir vinç sistemi kurulmaktadır.
İzahat Cetveli
Asker erkabına mahsus filikaları verecek sefainin esamisi | Filikaların tefrik numaraları ve sınıfları | Bahr-ı filikanın alacağı askerin adedi | Bahr-ı filikanın götüreceği sefainin numarası ve ismi | Bahr-ı filikanın yanaşacağı iskelesinin numarası | Hangi fırkanın askerini alacağı |
1 2 3 İşkampaviya 4 Filika 5 Filika 6 7 8 İşkampaviya 9 Filika 10 Filika 11 Sefain Nakliye filikası 12 Sefain Nakliye filikası 13 Sefain Nakliye filikası 14 Sefain Nakliye filikası | Numara { } Numara { } Numara { } | ( ) ( ) ( ) | Fırka Alay Tabur Fırka Alay Tabur Fırka Alay Tabur |
Sahile Büyük Top Çıkarılması
Deniz sakin ve coğrafyanın uygun koşullar sağlaması mukabilinde büyük topların karaya çıkarılma işlemi mümkün olmaktadır. Donanma tatbikatlarında gösterildiği şekilde icra edilen bu çıkarma usulünde tonoz demirleri ile kıç kısımdan nakil ihracı yapılmaktadır. Bu işlem için ise filikalar yerine büyük İşkampaviyalar kullanılır. Bahse konu işkampaviyaların taşıyacağı yük miktarı fazla olduğundan dolayı bu iş için uygun görülmektedir. Tercih edilen bu araçlar, birbirlerine bağlanarak birbirlerine sabitlenir ve desteklenir. Sahile yaklaşan işkampaviyalar bodoslamaya yakın olacak şekilde hizalanır ve oturak tahtalarıyla desteklenen topun karaya çıkarılmasına başlanır. Filikaların da yardım ettiği bu işlem esnasında topun koşum takımları takılarak yürümesine imkân verilir. Bu sırada cephane arabası da aynı yöntem ve vinç yardımıyla işkampaviyanın kıç tarafından karaya nakledilir. Her ikisi sırayla karaya sevk edilerek karada teşkilatlandırılan atların bulunduğu bölgeye yönlendirilir. Atlar ve bu iş için ayrılan sahil teşkilatı karaya sevk edilen büyük topların götürülmek istenen yere taşınmasında görevlidir.
Sahil Tayfasının Başlıca Görevleri
Kuşku yok ki harekâtın başarıya ulaşmasında kilit rol oynayan bir diğer unsur yardımcı güçlerin nizamı yapısı ve işleyişidir. Sahil tayfasının görevleri incelendiğin de ise ilk dikkat çeken görevler şunlardır:
1- Filikalar sahile gelir gelmez karaya çekmek
2-Sal ve beygir dubalarını mümkün olduğu kadar karaya yanaştırmak
3- Askerin ıslanmadan sahile çıkmasını sağlamak ve bunu yaparken iskeleleri temin etmek
4- Hayvanların, topların, vagonların ve yük arabalarının sahile çıkarılmasında yardım etmek
5- Tüm malzemenin ıslanmadan karaya çıkarılmasını sağlamak
6- Filikalar boşaldıktan sonra sürüp tekrar denize itmek
7- İşaretlemeler yapmak ve kargaşayı engellemek[1]
Sonuç
Bahriye Topçu Dairesi Tedrisat Şubesi tarafından basılan ve Alaaddin İzzet tarafından hazırlanan eserin içeriği bir amfibi harekâtın yapılış tarzındaki usulleri, tedbirleri ve önemli görülen detayları sunması açısında devrinin kapsamlı çalışması olarak değerlendirilmiştir. Osmanlı Devleti’nin 20.yüzyıl başlarındaki durumu düşünüldüğünde ve kıyılarındaki hareketlilikler incelendiğinde bu eserin ihtiva ettiği bilgilerin yol göstericiliği savaş öncesi ve sonrasında da kabul gören bir seviyede yer almıştır. Devrin siyasi, askeri, ekonomik ve teknik imkânlarının harmanlandığı bir yazım diliyle meydana getirilen eser, dönem şartlarının günümüz açısından takibine ve yöntemlerin uygulanış şekillerinin incelenmesine katkı sağlamakta; ayrıca amfibi harekât tarzının insan-teknik birlikteliğiyle uyumu hakkında değerli hatırlatmalar yapmaktadır.
Ek-1

Ek-2

İzahat Cetveli
[1] Mülazım Alaadin İzzet, Karaya Asker Sevki, Bahriye Topçu Dairesi Tedrisat Şubesi, Matbaa-i Bahriye, Sene 1328.