Kumkale Çıkarması

5’inci
Ordu Komutanı Liman von Sanders boğaz bölgesinin savunması için öncelikli
olarak Saros Körfezi ve Anadolu yakasında kuvvet çoğunluğunu toplamıştır.
Sanders’e göre topçu gücünün büyük bir kısmı Anadolu yakasında bulunmalıydı.

Liman
von Sanders’in Anadolu yakasını savunmakla görevlendirdiği 15’inci Kolordu’nun düzeni,
kıyıların zayıf birliklerle tutulması büyük kısımları derinlikte muharebeye
hazır bulundurmak, çıkarmada düşmanın yerleşip güçlenmesine fırsat vermeden
karşı taarruzlar ile denize dökmek esasına dayandırılmıştır. Olumsuz gelişmeler
karşısında ise Menderes kesiminden itibaren savunmaya geçmeyi öngörmüştür. Bu
amaçla kolordu birlikleri, Kumkale’den Beşige’ye kadar uzanan sorumluluk
bölgesinde, İntepe – Geyikli ekseninde gruplandırılmıştır.

Fransızların
Anadolu yakası için Amfibi Harekât Plânları 3 muharebe gemisi, 3 kruvazör, 9
muhrip, 6 torpidobot, 10 nakliye gemisi ile 24 Nisan saat 22.00’de Mondros’ta
hareketle gece Anadolu kıyılarına yanaşması ve 25 Nisan güneş doğmadan Kumkale ve
Beşige karşısındaki muharebe yerlerini alması planlanmıştır Filo, bütünüyle
Kumkale çıkarmasını desteklemekle görevlenmiştir sadece bunlardan iki muhrip ve
bir torpidobot Beşige’ye gösteriş hareketini destekleyecekti.

Fransız
filosu, 25 Nisan saat 04.30’da Kumkale önlerindeki muharebe yerlerini almış ve
saat 05.15’te yoğun bombardımana başlamıştır. Filonun ateşleri, bütün
şiddetiyle devam ederken Fransız tugayı denizdeki akıntılar nedeniyle saat 10.00’da
kıyıya ayak basabilmiştir. Bu saatten sonra, çıkarmanın hızı ve hacmi
arttırılmış ve Kumkale Fransızların eline geçmiştir. Akşama kadar da, Fransız
tugayının tamamı karaya çıkarılarak burada bir kıyı başı tutulmuştur.

Anadolu
yakasındaki Türk savunmasındaki bölgenin savunmasından sorumlu 15’inci Kolordu
Komutanı Weber Paşa idi. Gündüz düşman karaya çıktıktan sonra gece yapılacak karşı
taarruzla onu denize dökme fikrini benimsemişti.  Bu plan çerçevesinde Fransız çıkarmalarına
karşı düzenlerini almış olan birliklerden Kumkale Burnu’ndaki kıyı
gözetlemesiyle görevli 6’ncı Bölük 25 Nisan çıkarmasını sabaha karşı saptamış
ve durumu bildirmiştir. Bu durum üzerine 3’üncü Tümen alarma geçirilmiş ve gerekli
muharebe düzeni aldırılmıştır. Buna göre ileriye alınan iki tabur Menderes’in
batısına toplanmış ve kuvvetlerin sevk ve idaresi 39’uncu Alay Komutanı’na
verilmiştir. 31’inci Alay’ın 3’üncü Taburu, öğleden sonra karaya çıkan
Fransızlara karşı buradaki 6’ncı Bölük’le birlikte direnişe geçmiş ve üç katı
olan Fransız birliklerine karşı mücadeleye girişmiştir. 39’uncu Alay Komutanı Kumkale
mevzilerini parça parça takviye etmiştir. Tümen komutanı, bu alaya Kumkale
dolaylarında çıkan Fransızlara gece taarruzu yapılmasını emretmiştir. Saat
18.00’de Fransızlara karşı taarruza geçen birliklerin yanlışlıkla ileridekilere
ateş açmasıyla kimin kime ateş ettiği belli olmayan bir kargaşa yüzünden taarruz
başarılı olmadı ve harekât durduruldu. 26 Nisan saat 03.00’te tekrarlanan taarruzda
başarılı olmadı.

Ortaya
çıkan olumsuzluklardan sonra 39’uncu Alay Komutanı, askerlerin moral ve savaş
güçlerine güvenerek üçüncü ve son karşı taarruza kalkıştı. Köye girilmişti donanma
ise geceki taarruzun acısını çıkarırcasına ateş yağdırmıştır. Saat 07.00’de
Fransızlar teslim bayraklarını kaldırmıştır. Türk askeri köydeki muhafızları
temizlemişler ve bir miktar silah ele geçirmişlerdir. Bombardımanın etkisiyle
barınılamayacak durumda olan Kumkale’de taarruzların devamından vazgeçilmiştir.  Sonuç olarak Kumkale’ye çıkarma
gerçekleştiren Fransızlar her ne kadar kıyı bölgelerinde tutunmayı başarsalar da
geriden gelip bölgeye yetişen Türk kuvvetleri karşısında yenilgiye uğradılar ve
General Hamilton’un 26 Nisan sabahı verdiği emirle Kumkale’deki kuvvetlerin
26-27 Nisan gecesi geriye alınmasını istemiştir. Bu geri çekilme sessizlik
içinde yapılmış ve gündoğarken bölgede tek bir Fransız bile kalmamıştır. Türk
tarafının zayiatı 467 şehit, 763 yaralı, 505 kayıp olmak üzere toplam zayiat
1735’i bulurken Fransız zayiatı 176 ölü; 481 yaralı, 129 kayıp olmak üzere
786’dır.

KAYNAKÇA

T.C. Genelkurmay Başkanlığı,
Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi Çanakkale Cephesi, 1-2-3. Ciltlerin
Özetlenmiş Hali, Ankara, 1997.